Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2016

Στην άγνωστη φίλη, Σιμόν

Σιμόν ντε Μποβουάρ
Σιμόν ντε Μποβουάρ,1945, Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν
 
Αρχοντία Κάτσουρα
Ηθελα να γράψω κάτι για τη Σιμόν ντε Μποβουάρ και συνειδητοποίησα πόσο δύσκολο ήταν κάτι τέτοιο. Αυτό συμβαίνει όταν πας να αποτυπώσεις στο χαρτί όλα όσα βρήκες στον δρόμο σου και τα κουβαλάς, θέλεις δεν θέλεις… Βρίσκονται σε ένα αόρατο σακούλι.
Αλλα είναι σαφή, καθορισμένα, έχουν χοντρό περίγραμμα και έντονα χρώματα. Αλλα είναι αχνά, σαν αύρα που τυλίγει τα υπόλοιπα και με έναν αδιευκρίνιστο τρόπο τα συνέχει. Κάποια τα κέρδισες συνειδητά, έπειτα από βαθιά, οργανωμένη μελέτη, σκυμμένος στα βιβλία και αναμετρώμενος με κάθε λέξη ξεχωριστά.
Αυτά όμως που σε καθορίζουν είναι εκείνα που διείσδυσαν πίσω από τα προφανή, πίσω από τις λέξεις και κάθισαν ήσυχα και φρόνιμα πλάι σ’ αυτές. Σου χαμογελούν και σε κοιτάζουν. Τα βλέπεις. Δεν θυμάσαι πότε ακριβώς τα είδες πρώτη φορά, ούτε το χρώμα τους μπορείς να αποαδώσεις. Δεν είναι κόκκινο, δεν είναι μαύρο, δεν είναι μπλε. Πάντως, είναι εκεί.
Κάπως έτσι σκέφτομαι και τη Σιμόν ντε Μποβουάρ, που γεννήθηκε σαν σήμερα, 9 Ιανουαρίου, πριν από 107 συναπτά έτη. Πώς να την περιγράψεις; Αν ανοίξεις μια εγκυκλοπαίδεια, αν αναζητήσεις μια βιογραφία της στο διαδίκτυο, αν ανατρέξεις στα κείμενά της, δεν θα βρεις κάτι που δεν έχεις ήδη ακούσει, δεν έχεις διαβάσει, δεν έχεις δει.
Ο πατέρας της την ενθάρρυνε να διαβάζει -«Σκέφτεται σαν άνδρας», έλεγε για την κόρη του- και με την ώθησή του, αλλά αναμφισβήτητα χάρη στη δική της θέληση, στην αχόρταγη πείνα της για μάθηση, κατέκτησε κάστρα που πρώτη φορά πάτησε γυναίκα.
Στα μαθηματικά, στη φιλοσοφία, στην κοινωνική και πολιτική σκέψη, στον φεμινισμό τελικά. Αλλωστε και ίδια αναγνώριζε την επιρροή των γονιών της στη διαμόρφωση του χαρακτήρα της.
«Ο ατομικισμός και η παγανιστική ηθική του πατέρα μου, σε αντιπαράθεση με τον αυστηρά ηθικό συντηρητισμό της διδασκαλίας της μητέρας μου, δημιούργησαν μια ανισορροπία, η οποία κατέστησε τη ζωή μου μια ατελείωτη διαμάχη και έγινε ο λόγος για τον οποίο έγινα διανοούμενη», έλεγε η ίδια.
Ενα κοφτερό μυαλό στην υπηρεσία των κοινωνικών επιστημών. Περιέγραψε με χειρουργική ακρίβεια τις κοινωνικές δομές που διαμόρφωσαν τον κοινωνικό ρόλο των γυναικών. Εχουν περάσει 65 χρόνια από την έκδοση του «Δεύτερου φύλου» κι ακόμα είναι επίκαιρο.
Εζησε μια ελεύθερη σχέση που διήρκεσε μια ολόκληρη ζωή με τον Ζαν-Πολ Σαρτρ. Μοιράστηκαν ιδέες, γνώσεις και εμπειρίες, σε βαθμό που οι μελετητές να μην μπορούν να αποφασίσουν ποιος επηρέασε τον άλλο περισσότερο. Αλλά μοιράστηκαν και μια σκανδαλώδη ερωτική ζωή, με εραστές και ερωμένες, που προκάλεσε τα ήθη της εποχή της, ακόμη και στους πιο «ανοιχτόμυαλους» πνευματικούς κύκλους.
Δεν έχει κανείς παρά να την αναζητήσει στο διαδίκτυο. Θα βρει εύκολα αποσπάσματα από τα γραπτά της, κυρίως από το «Δεύτερο φύλο», αλλά και από τα μυθιστορήματά της ή τα δοκίμιά της, πολιτικά, κοινωνιολογικά ή φιλοσοφικά. Ωστόσο ούτε μυρωδιά από το πλούσιο τραπέζι της δεν μπορούν να προσφέρουν στον πεινασμένο αναγνώστη.
Πώς να χωρέσει μια Σιμόν σε λίγες γραμμές, πώς να την περιγράψει ένα μόνο έργο της, πώς να την αναλύσει ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά της; Επιπλέον, πώς να την εξηγήσει ένα κείμενο σαν αυτό, η συντάκτρια του οποίου δεν μπορεί παρά να κάνει μια απλή καταγραφή σκέψεων για ένα πνεύμα που δεν χωράει σε καλούπια;
Το μόνο που μπορεί με βεβαιότητα να πει είναι ότι όταν πήρε στα χέρια της κάποια από τα έργα της, συνειδητοποίησε ότι βρήκε μια φίλη, οπωσδήποτε διαφορετική, ωστόσο ειλικρινή. Διότι πέτυχε να δώσει σχήμα σε μερικές από τις σκέψεις της που δυσκολεύονταν να καταγραφούν ως διαπιστώσεις.
Και θα ήθελε να της πει, πόσο πολύ την καταλαβαίνει κάθε φορά που διαβάζει εκείνη τη φράση της: «Φτιάχτηκα για έναν εντελώς διαφορετικό πλανήτη. Αλλά χάθηκα στον δρόμο»*.
*«Η κατεστραμμένη γυναίκα», Σιμόν ντε Μποβουάρ, 1967

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
 efsyn.gr
 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.