Συνέντευξη τού Φρανκ Σέρπικο

Φρανκ Σέρπικο:«όταν η κοινωνία είναι διεφθαρμένη,δεν μπορεί να μην είναι διεφθαρμένη και η αστυνομία. Το ίδιο καταλαβαίνω πως συμβαίνει τώρα και στην Ελλάδα. Ενώ η κοινωνία είναι χαλαρή σε θέματα ηθικής και δικαιοσύνης, απαιτεί να είναι αδιάφθορη η αστυνομία. Δεν γίνεται αυτό»

Ο Φρανκ Σέρπικο ήταν ο «καλός μπάτσος» που αποκάλυψε τη διαφθορά της αστυνομίας της Νέας Υόρκης. Εγινε γνωστός από την ερμηνεία του Αλ Πατσίνο, στο έργο «Σέρπικο», το 1973. Το ΒΗmagazino τον συνάντησε λίγο έξω από τη Νέα Υόρκη. Μας μίλησε για τον Επίκουρο, την Ελληνική Αστυνομία και την πλεονεξία της Αμερικής.

Πορτρέτο: Τommy Agriodimas

Το ραντεβού έχει κανονιστεί με λακωνικά, σχεδόν κρυπτογραφικά SMS. Η συνάντηση έγινε σε μια μικρή πόλη 5.000 κατοίκων, δύο ώρες έξω από τη Νέα Υόρκη, σε ένα παντοπωλείο-μίνι εστιατόριο με τοπικά βιολογικά προϊόντα. Ο Φρανκ Σέρπικο, για τους φίλους «Πάκο», συχνάζει εκεί. Περιμένοντάς τον, δεν μπορείς παρά να σκεφτείς τον Αλ Πατσίνο. Τα μούσια που είχε αφήσει για να υποδυθεί την ιστορία του τίμιου μπάτσου στο έργο «Σέρπικο» του Σίντνεϊ Λουμέτ το 1973, που συνοδευόταν από το σάουντρακ του Μίκη Θεοδωράκη.

Ηταν η εποχή που ο Φρανκ Σέρπικο ήθελε να πει σε όλον τον κόσμο την ιστορία του. Την ιστορία του ασυμβίβαστου αξιωματικού της αστυνομίας που δεν ανέχτηκε το σύστημα, αλλά πάλεψε να το αλλάξει. Του αστυνομικού που μεταμφιεζόταν σε ραβίνο, άστεγο και βοηθό χασάπη, κυνηγώντας τα ναρκωτικά και το παράνομο χρήμα που διοχετευόταν και στους συναδέλφους του. Την ιστορία του αστυνομικού που προδόθηκε από το διεφθαρμένο σύστημα που καταπολεμούσε και πυροβολήθηκε στο πρόσωπο. Εχει ακόμη θραύσματα από τη σφαίρα μέσα στο κεφάλι του. Το μυαλό του, όμως, λειτουργεί ασταμάτητα.

Ηρθε ακριβώς στην ώρα του, βγαίνοντας από ένα μαύρο τζιπ και κρατώντας ένα βιβλίο του Επίκουρου («Letters and Sayings of Epicurus») από την Barnes & Noble Library of Essential Reading. «Φυσικά και διαβάζω Επίκουρο. Εδώ στην Αμερική οι άνθρωποι είναι ανόητοι και νομίζουν ότι ο Επίκουρος μιλάει για φαγητό και μεγάλες κοιλιές. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον, γνωρίζετε...

συνέχεια :
 για τον Επίκουρο ή πιστεύετε τα ίδια;».

Οι περισσότεροι Ελληνες μάλλον δεν έχουμε και πολύ ουσιαστική σχέση με τους αρχαίους... «Κατ’ αρχάς, να σου πω ότι θα μιλήσουμε ως τις 12.00, γιατί δεν νομίζω ότι έχω να πω πολλά πλέον. Επίσης να ξέρεις ότι, επειδή έχω ακόμη θραύσματα από τη σφαίρα στο κεφάλι μου, καμιά φορά ξεχνάω τι θέλω να πω».

Τι είναι αυτό που τιμάτε περισσότερο σε έναν άνθρωπο; «Το να είναι έντιμος και ηθικός».

Και αυτό που περιφρονείτε περισσότερο; «Το να είναι ανέντιμος και διεφθαρμένος».

Καλή απάντηση, αλλά μάλλον αναμενόμενη, όταν έρχεται από τον Φρανκ Σέρπικο... «Καταλαβαίνω τι θέλεις να πεις, αλλά δες τι υπάρχει πίσω από το αναμενόμενο. Αν υπάρχει διαφθορά, δεν μπορεί να υπάρξει δικαιοσύνη, και χωρίς δικαιοσύνη δεν μπορεί να χτιστεί και να σταθεί καμία κοινωνία. Χρειάζεται εντιμότητα και ηθική».

Οι αρχαίοι Ελληνες έδιναν όρκο και είχαν μόνον αυτόν. Αν τον τηρούσαν, ήταν αξιέπαινοι. Αν τον καταπατούσαν, ήταν κατάπτυστοι. Κάπως έτσι λειτουργήσατε και εσείς ως αστυνομικός; «Ο άνθρωπος πρέπει να δηλώνει ποιος είναι σε αυτή την κοινωνία με το παράδειγμά του, όχι με τα λόγια του».

Φαντάζομαι ότι διαρκώς θα σας ζητούν να δώσετε συμβουλές και να πείτε τη γνώμη σας στους νεότερους. Εχετε κάτι συγκεκριμένο που λέτε στους νέους ανθρώπους; «Οχι, δεν πιστεύω στα λόγια. Πιστεύω πως “Everything is by example”. Τα λόγια σου δεν έχουν καμία αξία αν δεν τα επαληθεύει το παράδειγμά σου».

Αυτό, ιδίως σε εμάς τους Eλληνες σήμερα, ισχύει για όλες τις πτυχές της ζωής μας... «Ναι, βέβαια. Επειδή με ενδιαφέρει η πολιτική και παρακολουθώ τι γίνεται και στην Ελλάδα, η κυβέρνησή σας πρέπει να αρχίσει να συμπεριφέρεται κάπως έτσι. Δίνοντας το καλό παράδειγμα. Οχι μιλώντας ή δηλώνοντας πράγματα που δεν τηρεί».

Η κοινωνία πρέπει μόνο να παίρνει παραδείγματα από κάποιους; Δεν οφείλει να δίνει; «Ακριβώς αυτό ήταν που με έκανε να φύγω από τη Νέα Υόρκη και την κοινωνία της, της δεκαετίας του ’70. Οταν η κοινωνία είναι διεφθαρμένη, δεν μπορεί να μην είναι διεφθαρμένη η αστυνομία. Το ίδιο καταλαβαίνω πως συμβαίνει τώρα και στην Ελλάδα. Ενώ η κοινωνία είναι χαλαρή σε θέματα ηθικής και δικαιοσύνης, απαιτεί να είναι αδιάφθορη η αστυνομία. Δεν γίνεται αυτό».
Δηλαδή πώς αντιλαμβάνεστε το σημερινό πρόβλημα των Ελλήνων; «Οτι πρέπει να επιστρέψετε στα βασικά. Δεν υπάρχει τίποτε κακό με τα βασικά. Απεναντίας. Την αγαπημένη μου ιστορία, που περιγράφει τη φιλοσοφία μου για τη ζωή, μου την έχει πει ένας Ελληνας».

Ποια είναι αυτή; «Ενας Αμερικανός βρέθηκε σε ένα ελληνικό νησί και είδε έναν γέρο να κάθεται κάτω από μια ελιά και να αγναντεύει τη θάλασσα. Τον ρωτάει ο Αμερικανός αν ξέρει σε ποιον ανήκουν όλα αυτά τα παραθαλάσσια οικόπεδα και ο γέρος τού απαντάει: “Είναι δικά μου”. “Μα εσύ, αν τα πουλήσεις, θα γίνεις πάρα πολύ πλούσιος”. “Και;” τον ρωτάει ο γέρος. “Και μετά θα μπορέσεις να αγοράσεις ένα πολύ μεγάλο σπίτι και ένα πολύ μεγάλο αυτοκίνητο και ό,τι άλλο θέλεις”. “E και; ” ξαναρωτάει ο γέρος. “Και θα ζήσεις μια πολύ ξένοιαστη ζωή”. “Δηλαδή σαν κι αυτή που ζω τώρα. Αρα γιατί να τα κάνω όλα αυτά;”. Καταλαβαίνεις; Αυτή η ιστορία είναι ακριβώς η ματιά που έχω για τη ζωή».

Ναι, αλλά ενώ συνήθως στους ανθρώπους αρέσει να λένε τέτοιες ιστορίες, στην πράξη δεν ακολουθούν το νόημά τους. «Εγώ το κάνω απόλυτα εδώ και 30 χρόνια. Να ξέρεις ότι σε ένα ή δύο χρόνια θα έχω φύγει από την Αμερική. Οι Αμερικανοί της ηλικίας μου είναι όλοι επιφανειακοί. Ανθρωποι οι οποίοι δεν έχουν ιδέα από την ουσία της ζωής».

Ελάτε στην Ελλάδα, όπου μπορεί να βρείτε ακόμη κάποιους ανθρώπους σαν και αυτόν της ιστορίας σας. «Μην αστειεύεσαι καθόλου. Η Ελλάδα είναι μία από τις πιο πιθανές επιλογές που έχω στο μυαλό μου».

Πιστεύετε στον Θεό; «Φυσικά πιστεύω. Σε έναν Θεό που υπάρχει για όλους τους ανθρώπους. Εγώ βαφτίστηκα και ανατράφηκα σύμφωνα με τις αρχές του χριστιανισμού, αλλά οι χριστιανοί είναι από τους μεγαλύτερους υποκριτές. Λένε “εμείς πιστεύουμε στον αληθινό Θεό”. Αλήθεια; Εσείς έχετε έναν αληθινό Θεό και οι άλλοι τι έχουν;».

Στην εκκλησία πηγαίνετε; «Οχι. Και ένας από τους λόγους για τους οποίους θέλω να ζω μόνος μου είναι γιατί από τη μία υπάρχουν υποκριτές που κάνουν τους κήρυκες του Θεού και από την άλλη υπάρχουν ανόητοι που κάθονται και τους πιστεύουν χωρίς παράλληλα οι ίδιοι να τηρούν αυτά που λέει η θρησκεία. Ξέρεις ποιοι είναι ειλικρινείς; Ολοι αυτοί εκεί κάτω στο Χόλιγουντ, οι οποίοι είναι ηθοποιοί στην καθημερινότητά τους. Αυτοί είναι πραγματικοί υποκριτές και ηθοποιοί. Αλλά τουλάχιστον το δηλώνουν. Οι υπόλοιποι δεν το κάνουν».

Ναι, αλλά αυτή η λογική των ανθρώπων οι οποίοι είναι δηλωμένα «ειλικρινώς επιφανειακοί» πάει να γίνει η παγκόσμια κουλτούρα. «Ετσι είναι. Μέσω της τηλεόρασης, κάνουν πλύση εγκεφάλου σε ολόκληρον τον κόσμο και κυρίως στα παιδιά, και αυτό είναι το χειρότερο. Τα παιδιά όποιον βλέπουν στην τηλεόραση τον θεωρούν σημαντικό. Ακόμη και τον καιρό να λες στην τηλεόραση, θεωρείσαι σημαντικός».

Δηλαδή προσεύχεστε κάθε μέρα; «Κάθε μέρα. Οχι σε Αυτόν τον ηλικιωμένο με τη λευκή γενειάδα. Πιστεύω σε μια δύναμη η οποία είναι πολύ πιο ισχυρή από τα πάντα».

Σας έχει συμβεί κάτι το οποίο σάς οδήγησε στην πίστη; «Μόλις πήγε 12.00 η ώρα. Ως εδώ ήταν η συνέντευξή μας. Εχεις δουλειά τώρα;».

Οχι. Εσείς; «Να συνεχίσω το διάβασμα του Επίκουρου. Ομως, επειδή δεν με πίεσες, θα σου πω μια ιστορία που νομίζω ότι δεν την έχω ξαναπεί πουθενά. Οταν το 1971 έγινε το περιβόητο περιστατικό όπου μου την έστησαν οι συνάδελφοί μου και άφησαν να με πυροβολήσει εκείνος ο τύπος στο πρόσωπο, είχα μείνει με τα μάτια ανοιχτά. Στην ταινία, ο Αλ Πατσίνο είναι με τα μάτια ανοιχτά ενώ τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο, γιατί έτσι ακριβώς έγινε. Τη στιγμή που δέχτηκα τον πυροβολισμό, αλλά και για μέρες μετά δεν είχα καμία συνείδηση και καμία επίγνωση της πραγματικότητας, εκτός από τα εξής παράξενα: Μόλις με πυροβόλησαν, πρόλαβα και έκανα μόνο μια σκέψη: “Αυτό ήταν όλο;”. Μετά, κάποια στιγμή που δεν ξέρω αν ήταν όταν με μετέφεραν στο νοσοκομείο ή λίγο αργότερα, μέσα στο κεφάλι μου, άκουσα μια φωνή – που σίγουρα δεν ήμουν εγώ – να μου λέει: “Ολα είναι ένα ψέμα”. Δεν ξέρω τι ήταν αυτό, απλώς ξέρω ότι ένιωσα μια τεράστια ανακούφιση σε αυτό το άκουσμα. Και μετά, πάλι δεν έχω ιδέα πότε ακριβώς έγινε, άκουσα δυο-τρεις φωνές πολύ γλυκές να μου λένε: “Θέλεις να έρθεις μαζί μας;”. Τότε έκανα την τελευταία σκέψη που θυμάμαι: “Δηλαδή έχω επιλογή; Τότε θα ζήσω”. Και ξύπνησα, έπειτα από μέρες στο νοσοκομείο».

Το «Ολα είναι ένα ψέμα» σάς ακολούθησε στη ζωή σας μετά; «Απόλυτα. Ο τρόπος ζωής που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι ο λόγος για τον οποίο ήρθαμε εδώ. Δεν ήρθαμε εδώ για να φοράμε “στολές μαϊμούδων” και να πηγαίνουμε σε πολυτελή εστιατόρια. Δεν είναι ζωή αυτό».

Οι εχθροί είναι συχνά πιο τίμιοι από τους φίλους; «Το πιστεύω απόλυτα. Εχω δύο φίλους που πολέμησαν στο Βιετνάμ και μου έχουν πει επανειλημμένα ότι είχαν πολύ περισσότερο σεβασμό για τον εχθρό που είχαν απέναντί τους, παρά για την αμερικανική κυβέρνηση, που τους έστειλε εκεί για να σκοτωθούν».

Τη σημερινή αμερικανική κυβέρνηση τη σέβεστε; «Οχι ιδιαίτερα. Την τελευταία δεκαετία η Αμερική προκάλεσε πολέμους στους οποίους στρατιώτες οπλισμένοι με τα τελειότερα μέσα πολεμούν ανθρώπους με γυμνά χέρια. Αυτή δεν είναι στρατιωτική ηθική. Αυτό είναι δειλία βουτηγμένη στην πλεονεξία».

Μα η Αμερική από τη γέννησή της δεν στήθηκε πάνω στην πλεονεξία; «Στήθηκε πάνω στην πλεονεξία και στην έλλειψη σεβασμού προς τη φύση. Ηρθαμε εδώ, δεν επιτρέψαμε καν στους ιθαγενείς Ινδιάνους να μιλούν τη γλώσσα τους, αρχίσαμε να τους ταΐζουμε και τους κάναμε χοντρούς και άρρωστους σαν κι εμάς, βγάζοντάς τους έξω από το φυσικό τους περιβάλλον. Και ύστερα ήρθαν οι ιερείς, οι οποίοι ήθελαν να τους προσηλυτίσουν. Ποιους; Αυτούς τους ανθρώπους που ήταν περισσότερο θρησκευόμενοι από οποιονδήποτε παπά πάνω στη Γη».

Ονειρα βλέπετε; «Ναι. Και ευτυχώς σταμάτησα να βλέπω εφιάλτες. Από το 1971 και μέχρι πρόσφατα, έβλεπα μόνο εφιάλτες και ξυπνούσα τα βράδια. Τώρα, όμως, βλέπω καλά όνειρα».

Οι εφιάλτες σας είχαν συγκεκριμένο θέμα; «Ναι. Τον πυροβολισμό μου, την αστυνομία και τη διαφθορά».

Τι είδους εφιάλτες μπορεί να βλέπατε με τη διαφθορά; «Μόλις βγήκα από το νοσοκομείο, ύστερα από καιρό οι έμποροι ναρκωτικών συνέχιζαν να θέλουν να με σκοτώσουν. Και η αστυνομία μού έστειλε φρουρό. Ξέρεις ποιον μου έβαλαν για φρουρό; Τον διεφθαρμένο συνεργάτη μου που μου την είχε στήσει. Τότε είπα στους υπεύθυνους: “Πάρτε τον από ’δώ, είμαι πιο ασφαλής μόνος μου”. Ολο αυτό, όμως, το έβλεπα μετά σαν εφιάλτη».

Αν γράφατε ένα βιβλίο που να αντιπροσωπεύει τη ζωή σας, τι θέμα θα είχε; «Θα σου πω κάτι που σίγουρα δεν το έχω ξαναπεί σε άλλον. Γι’ αυτό, αν κάποιος μου κλέψει την ιδέα, θα ξέρω ότι εσύ την έδωσες. Γράφω τώρα ένα θεατρικό έργο που θα έχει τον τίτλο “Η Πολιτεία εναντίον του Μωυσή”. Το κοινό θα είναι οι ένορκοι και στη δίκη αυτή θα γίνει λόγος για τα πάντα γύρω από την ηθική των ανθρώπων από την εποχή του Μωυσή».

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 14 Απριλίου