Πώς θα σπάσει ο φαύλος κύκλος
του
ΛΟΥΚΑ ΤΣΟΥΚΑΛΗ*
Και ήρθε μετά ένα εξωτερικό γεγονός, η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση
του 2007-8, που αποκάλυψε μια βασική αδυναμία. Μάθαμε, τουλάχιστον όσοι
χρειάζονταν την κρίση για να το καταλάβουν, ότι το βιοτικό επίπεδο της
πιο πρόσφατης περιόδου δεν ανταποκρινόταν ούτε στην παραγωγικότητα της
οικονομίας μας ούτε στην ποιότητα θεσμών και παιδείας. Ζούσαμε, με άλλα
λόγια, με δανεικό χρόνο και χρήμα. Και όταν έσκασε η «φούσκα» και χάσαμε
την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές και τα δανεικά, αναγκαστήκαμε να
προσαρμοστούμε.
Ομως αυτή η προσαρμογή αποδείχτηκε στην πράξη πολύ πιο αργή και επώδυνη από όσο θα μπορούσαν να φανταστούν ακόμη και οι πιο απαισιόδοξοι. Αλλωστε, οποιαδήποτε σύγκριση με άλλες χώρες που πέρασαν και αυτές από το καθαρτήριο των μνημονίων είναι αρνητική για μας.
Στη διάρκεια αυτής της προσαρμογής, όλες οι προηγούμενες τάσεις αντιστράφηκαν. Κατέρρευσαν η οικονομία και το βιοτικό μας επίπεδο. Κατέρρευσε και η προηγούμενη (αμαρτωλή) πολιτική τάξη πραγμάτων, που δεν θα ήταν υποχρεωτικά κάτι κακό, αν στο κενό που δημιουργήθηκε δεν έρχονταν πολλοί δημαγωγοί να το καλύψουν. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, επιστρέψαμε και πάλι σε καθεστώς διεθνούς επιτροπείας: μια βίαιη επιστροφή στο παρελθόν...
Ομως αυτή η προσαρμογή αποδείχτηκε στην πράξη πολύ πιο αργή και επώδυνη από όσο θα μπορούσαν να φανταστούν ακόμη και οι πιο απαισιόδοξοι. Αλλωστε, οποιαδήποτε σύγκριση με άλλες χώρες που πέρασαν και αυτές από το καθαρτήριο των μνημονίων είναι αρνητική για μας.
Στη διάρκεια αυτής της προσαρμογής, όλες οι προηγούμενες τάσεις αντιστράφηκαν. Κατέρρευσαν η οικονομία και το βιοτικό μας επίπεδο. Κατέρρευσε και η προηγούμενη (αμαρτωλή) πολιτική τάξη πραγμάτων, που δεν θα ήταν υποχρεωτικά κάτι κακό, αν στο κενό που δημιουργήθηκε δεν έρχονταν πολλοί δημαγωγοί να το καλύψουν. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, επιστρέψαμε και πάλι σε καθεστώς διεθνούς επιτροπείας: μια βίαιη επιστροφή στο παρελθόν...