Η πανούκλα
είναι δημώδης όρος γιά τόν λοιμό πού προκαλείται κυρίως από τήν πανώλη,
αλλά καί από κάθε άλλη λοιμώδη νόσο πού μπορεί να λάβει διαστάσειs επιδημίας. Αφορμή γι΄αυτή τήν ανάρτηση υπήρξε η "αντίδραση" καλής φίλης
πού όταν διάβασε, χθές, τά "περί Ιονέσκο" καί τού "Ρινοκέρου" του, μού
έβαλε τίς φωνές : "Ποιός ρινόκερος καί ποιός Ευγένιος Ιονέσκοοοο ; Δέν τόν βλεεέπεις ; Αυτός είναι τού Καμύ* η πανούκλαααα"! ** Αποφάσισα, λοιπόν, νά παραθέσω (καί λόγω παλαιάς ενασχόλησης) δυό-τρία
σκόρπια, πρόχειρα, λαογραφικά στοιχεία σχετικά μέ τή
σωστότερη, αυτή, "θεώρηση τών πραγμάτων"... Στήν ελληνική λαογραφία,
ο λαός προσωποποιώντας τήν πανούκλα, τή φαντάστηκε σάν μιά τυφλή
μαυροφορεμένη γριά νά κρατά στό χέρι ρόπαλο καί νά περιφέρεται στήν
επαρχία σκοτώνοντας όποιον συναντά στό δρόμο της αλλά καί όποιον
αγγίξει. Σέ πολλά μέρη τής Ελλάδας πίστευαν πώς οι Πανούκλες
ήταν τρείς γριές πού η μιά κρατάει τό «κατάστιχο», η άλλη τό «ψαλίδι»
καί η τρίτη το «σάρωμα», δοξασία πού ασφαλώς παραπέμπει στίς Γραίες ή
Μοίρες τίς Ελληνικής Μυθολογίας. Προστάτες τών ασθενών και διώκτες τής
πανούκλας θεωρούνταν ο Άγιος Χαράλαμπος καί η Αγία Παρασκευή ενώ γιά τήν
καταπολέμησή της χρησιμοποιούνταν διάφορα μαγικά γιατροσόφια. Στίς δέ
κοινές εκφράσεις η πανούκλα απαντάται καί ως βρισιά («μωρή Πανούκλα!»). Μεταφορικά, η λέξη, εννοεί τά αλλεπάλληλα δεινά πού πολλές φορές μάς συμβαίνουν από διάφορες συγκυρίες ( "μάς βρήκε πανούκλα", "έπεσε πανούκλα") ή καί τόν άνθρωπο πού προξενεί, αδιάκοπα, μεγάλο κακό μέ τίς -γενικότερες- ενέργειες του (Ρέ τί πανούκλα είν΄τούτος!)Στήν λαογραφία τής Δύσης η πανούκλα αποδόθηκε μέ τήν παράσταση τού δρεπανηφόρου θανάτου, σέ απεικόνιση ζωντανού σκελετού πού περιφέρεται κρατώντας μία "κόσα", δηλ. ένα μακρύ κοντάρι πού καταλήγει σέ δρεπάνι. (κούφια η ώρα...)
