Τραγωδίες τραβεστί

Νίκος Δήμου
Προσπαθώντας να περιγράψω στον γιατρό τον πόνο που με τύλιγε, είπα: «Νιώθω σαν τον Προμηθέα, που κατέβαινε το όρνεο και του ξερίζωνε το ήπαρ».
Η περιγραφή του πόνου ήταν σωστή αλλά μετά θυμήθηκα ότι τελευταία σε δράματα και χοροδράματα ο Προμηθέας έχει αλλάξει φύλο – και άρα ήμουν λάθος εγώ. Τι έπαθε ο Τιτάνας και έγινε κόρη;
Έπαθε, ότι παθαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί ήρωες αρχαίων μύθων, κλασικών τραγωδιών και δραμάτων. Υφίστανται τις λυσσαλέες επιθέσεις των απανταχού σκηνοθετών, ερμηνευτών και χορογράφων και αλλάζουν φύλο, μορφή, σύσταση, μέχρι που παραλλάσσονται σε ζώα, μέταλλα και φυτά.
Ιδιαίτερα η αλλαγή φύλου είναι πολύ της μόδας. Τι να πω; μεγαλοφυής ιδέα! Απαιτεί βαθύτατο στοχασμό. Μέσα σε μια σεζόν, ο Προμηθέας, ο Διόνυσος και ο Ηρακλής έγιναν θηλυκά, ενώ η Άτοσσα στους «Πέρσες» και η τραγική Μάνα στον «Ματωμένο Γάμο», έγιναν άνδρες!
Είναι αδιανόητο το τι αηδίες έχουμε δει στη σκηνή. Και ανάθεμα αν όλες αυτές οι διασκευές, παραλλαγές και ερμηνείες είχαν θετική συνεισφορά στην εμβάθυνση του έργου. Τις περισσότερες φορές ήταν ευρήματα «για να εντυπωσιάσουν τους αστούς». Και να δικαιολογήσουν την ύπαρξη αυτού του νέου ανίερου τέρατος που ονομάζεται σκηνοθέτης.
Γράφανε ο Αισχύλος και ο Σοφοκλής, ο Μολιέρος και ο Σαίξπηρ τα έργα τους και συνήθως τα ανέβαζαν οι ίδιοι (αν δεν τα έπαιζαν κιόλας). Πού να φανταστούνε πως τον 20ο αιώνα θα εμφανιζόταν ένα νέο είδος «δημιουργού», ο οποίος ούτε θα έγραφε, ούτε θα έπαιζε – και του οποίου αποστολή θα ήταν όχι να παρουσιάσει τα έργα τους, αλλά να τα παραμορφώσει κατά το δοκούν. Η πρώτη του αρχή είναι: «Δεν με ενδιαφέρει τι γράφει ο συγγραφέας!».
Διαβάζει μόνο και μόνο για να ανατρέψει. Άνδρας ο Προμηθέας; Γυναίκα! Παρθένα η Οφηλία; Πουτάνα! Σοφός ο Σαράστρο (στον «Μαγικό Αυλό»); Φασίστας!
Μα δεν έχουν αρκετό νόημα και μήνυμα τα μεγάλα κλασικά έργα της ανθρωπότητας από μόνα τους, ώστε να γεμίσουν την σκηνή και τις ψυχές των ανθρώπων; Τι χρειάζεται όλη αυτή η παρενδυσία – κοινώς τραβεστί;
Έχουμε φτάσει σε άτυπο διεθνή διαγωνισμό πρωτοτυπίας και ευρηματικότητας, όπου ο πιο τρελός σκηνοθέτης εισπράττει την μεγαλύτερη δημοσιότητα και τις υψηλότερες αμοιβές. Εμφανίσατε την Ιοκάστη τσατσά να εκδίδει την Αντιγόνη – ενώ ο Οιδίπους έπαιρνε μάτι; Μέγιστη η δόξα και το κασέ! Αλλά και το κοινό έχει μπουκώσει από την μοντερνιά και ντρέπεται να αντιδράσει.
Η μεγαλύτερη παρακμή του σύγχρονου θεάτρου, είναι η απουσία του «γιούχα».
Έφτασα πια να οραματίζομαι μία εποχή όπου (σαν τα βιολογικά προϊόντα) θα διαφημίζονται κλασικά έργα, «αυθεντικά, αγνά, χωρίς παρέμβαση σκηνοθέτη». Μπας και φανεί τι ήθελαν να πουν οι δημιουργοί τους.
 protagon.gr