4Ο ΝΑΥΤΙΚΟ ΣΑΛΟΝΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ - Σκαριά που αντέχουν στο χρόνο

Σκαριά που αντέχουν στο χρόνο

Εχουν «γράψει» πολλά ναυτικά μίλια στη θάλασσα, ταξίδεψαν με μπουνάτσα και μποφόρ στα κύματα και αποτελούν ένα πολύτιμο κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της ναυτοσύνης.

Το τσερνικοπέραμα «Σελήνη» είναι ένα από τα παλαιότερα σκαριά που εμφανίζονται στο Ναυτικό Σαλόνι, καθώς κατασκευάστηκε το 1937 από τον Γιώργο Ψαρρό, έναν τεχνίτη που έχει γράψει τη δική του ιστορία στη ναυπήγηση

Σκαριά για τη σκληρή δουλειά στη θάλασσα, για ταξίδια και αναψυχή, που αντέχουν στον χρόνο και επέζησαν από τη φθορά αλλά και από την απόσυρση...
Καραβόσκαρα και τρεχαντήρια, γρι-γρι, λίμπερτι και περάματα, που διατηρούν την παραδοσιακή ναυπήγηση, παρουσιάζονται αυτές τις ημέρες στο λιμάνι του Πόρου και μαζί τους οι πανέμορφες βάρκες που υπάρχουν στο όμορφο νησί του Σαρωνικού.
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Παραδοσιακών Σκαφών διοργανώνει το 4ο Ναυτικό Σαλόνι Παραδοσιακών Σκαφών σε συνεργασία με τον Δήμο Πόρου και το Λιμενικό Ταμείο.
Οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν από κοντά τα ξύλινα χειροποίητα σκαριά ως αψευδή μαρτυρία στην εξέλιξη της ελληνικής ναυτικής ιστορίας.
«Δεν μας ακούει κανείς»
«Στο Ναυτικό Σαλόνι μετέχουν 17 μεγάλα σκάφη και 17 μικρότερα βαρκάκια. Είναι δεμένα στο λιμάνι και...
συνέχεια
...ο κόσμος μπορεί να τα επισκεφτεί, ενώ προβλέπεται να γίνει παρέλαση των σκαφών, ο πλους, προκειμένου να τα δουν και καθώς θα πλέουν», αναφέρει στο «Εθνος» η Αννίκα Μπαρμπαρήγου, γενική γραμματέας του Συνδέσμου. Οπως σημειώνει, στόχος είναι η ανάδειξη των παραδοσιακών σκαριών, η διατήρησή τους και η ευαισθητοποίηση του κόσμου. Η ίδια είναι ιδιοκτήτρια του σκάφους «Αγία Σοφία», ενός τρεχαντηριού κατασκευασμένου το 1967 στη Σύρο.

Το τρεχαντήρι «Αγία Σοφία» κατασκευάστηκε το 1967 στη Σύρο.

«Μπήκα στον χορό το 2013», λέει η κ. Μπαρμπαρήγου, «όταν βρέθηκα μπροστά σε μία εικόνα καταστροφής ενός σκάφους, το είδα όταν το έσπαγαν. Οπως προβλέπεται από νόμο της ΕΕ, η καταστροφή των σκαφών επιδοτείται προκειμένου να αποσυρθούν από την αλιεία. Τρελάθηκα όταν είδα το σπάσιμο, την καταστροφή, να το κάνουν κομμάτια με βάρβαρο τρόπο. Ετσι ξεκίνησα με τον Σύνδεσμο, καταβάλλουμε προσπάθειες, αλλά δεν μας ακούει κανείς. Πιστεύω ότι θα μπορούσαν να αλλάξουν τη χρήση ή ακόμα να τα βυθίσουν και να γίνουν φωλιές για τα ψάρια.
Προσπαθούμε να δούμε τι υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα, πώς μπορούμε να τα διασώσουμε. Παράλληλα, κάνουμε παρεμβάσεις ώστε να μην καταδιώκουν τα καρνάγια, αλλά και για να ευαισθητοποιήσουμε ανθρώπους που δεν είναι της θάλασσας προκειμένου να καταλάβουν ότι εξαφανίζεται ένα σημαντικό πολιτιστικό στοιχείο. Από το 2007 στην Ελλάδα έχουν «κοπεί» 13.000 σκάφη με χρήματα από την ΕΕ και αντί ν' αλλάξουν χρήση τα καταστρέφουν. Για ένα σκαφάκι, π.χ. μήκους 9 μέτρων, δίνουν 30.000 ευρώ. Είναι μεγάλος ο πειρασμός και βλέπω μερικούς ιδιοκτήτες να κλαίνε και να φεύγουν όταν αρχίζει το σπάσιμο».
Πάνω από 150 μέλη
Ο Σύνδεσμος σήμερα αριθμεί πάνω από 150 μέλη, που αποτελούν μια μεγάλη οικογένεια μαζί με τεχνίτες και όσους καραβομαραγκούς έχουν απομείνει σε παραδοσιακά ναυπηγεία. Προσπάθησαν να δημιουργήσουν και σχολή, αλλά το σχέδιο «ναυάγησε» στη γραφειοκρατία. Σήμερα υπάρχουν λιγοστοί τεχνίτες, κυρίως σε Αργολίδα, Σπέτσες, Πέραμα, Σάμο, Τρίκερι, με οικογενειακή παράδοση, αν και τα καραβόσκαρα είναι πλέον σπάνια ενώ ο τύπος «πέραμα» δεν κατασκευάζεται.
Ενα από τα παλαιότερα σκαριά στο Ναυτικό Σαλόνι είναι το «Σελήνη», που κατασκευάστηκε στον Μεσοπόλεμο, επέζησε από την Κατοχή και τις θύελλες των καιρών και εξακολουθεί να ταξιδεύει στον 21ο αιώνα, όπως αναφέρει στο «Εθνος» ο ιδιοκτήτης του, Δημήτρης Σαββίδης.

Αντιθέτως, το καραβόσκαρο «Χρύσα» το ναυπήγησε ο ίδιος ο ιδιοκτήτης του, ο καραβομαραγκός Γιάννης Πράσινος, στο παραδοσιακό καρνάγιο που διατηρεί στον Αγιο Νικόλαο της Σαλαμίνας

«Κατασκευάστηκε το 1937 από τον Γιώργο Ψαρρό και ίσως ήταν το πρώτο που έφτιαξε ως ανεξάρτητος καραβομαραγκός. Πρόκειται για ένα τσερνικοπέραμα, καθώς το σχήμα του είναι πιο στενό από τα κλασικά περάματα. Κάποτε το χρησιμοποιούσαν για μεταφορά επιβατών, καθώς ήταν σβέλτο και δεν είχε χώρο για φόρτωση εμπορευμάτων. Γνωρίζω ότι έκανε δρομολόγια στον Αργοσαρωνικό εκείνα τα χρόνια. Το 1962 το απέκτησε ο θείος μου, Χρ. Λαμπράκης, το ανακαίνισε και έκτοτε αποτελεί ένα αγαπημένο σημείο αναφοράς», λέει ο κ. Σαββίδης, μέλος του Συνδέσμου στην προσπάθεια ανάδειξης και διάσωσης των παραδοσιακών σκαφών.
Το Ναυτικό Σαλόνι στον Πόρο περιλαμβάνει επίσης σειρά από εκδηλώσεις, όπως η έκθεση φωτογραφίας του Ρόμπερτ Μακ Κέιμπ με θέμα «Αιγαιοπελαγίτικα καΐκια 1954-64» και τα έργα της καραβογράφου Χρύσας Δελαπόρτα με θέμα «Ταξιδεύοντας για Πόρο».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΡΑΣΙΝΟΣ (καραβομαραγκός)
«Στο καρνάγιο δουλεύουμε με φαλάγγια, όπως γινόταν παλιά στους ταρσανάδες»
Ενας από τους παραδοσιακούς καραβομαραγκούς που διατηρούν την τέχνη και την παράδοση εδρεύει στον Αγιο Νικόλαο της Σαλαμίνας και βέβαια έχει «χτίσει» ο ίδιος το καραβόσκαρο με το οποίο έχει πάει στον Πόρο.
«Εχουμε γίνει όλοι φίλοι μεταξύ μας και ο ένας λέει τον καημό του στον άλλο, καθώς έχουμε το ίδιο μεράκι. Είμαι μέλος του Συνδέσμου και λάτρης της παραδοσιακής δουλειάς που ξεκίνησε ο πατέρας μου, το 1961. Στο καρνάγιο δουλεύουμε με φαλάγγια, όπως παλιά στους ταρσανάδες, και κάνουμε καλαφατίσματα και καρφώματα. Ασχολούμεθα με όλων των ειδών ξύλινα σκάφη, παπαδιές, βαρκαλάδες, τρεχαντήρια και καραβόσκαρα», λέει στο «Εθνος» ο Γιάννης Πράσινος, ιδιοκτήτης του καραβόσκαρου «Χρύσα», το οποίο βεβαίως έχει κατασκευάσει ο ίδιος και φυσικά φροντίζει τη συντήρησή του.

Το πέραμα «Παναγία Τήνου» κατασκευάστηκε το 1953 στα ναυπηγεία Μαυρίκου της Σύρου. Μέχρι το 1964 το χρησιμοποιούσαν ως εμπορικό, κατόπιν έκανε διαδρομές στο Αγκίστρι επί είκοσι χρόνια, όπως και τουριστικά ταξίδια, ωσότου το απέκτησε πριν από μία πενταετία ο Κωνσταντίνος Νίκας

Οπως εξηγεί, σήμερα τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, ο κόσμος δεν κοιτά την παράδοση, δεν μπορεί να αντέξει τους φόρους, ενώ η μεσαία τάξη δεν υπάρχει πλέον. «Θέλουμε να διατηρηθεί η παράδοση, αλλά το κράτος δίνει λεφτά για να κοπούν τα καΐκια και βάζει φόρο πολυτελείας σε σκάφη που μέσα είναι απλά καΐκια με μηχανή να γουργουρίζει».
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΙΚΑΣ (ιδιοκτήτης)
«Τα ξύλινα σκάφη θέλουν αρκετή εργασία και ετήσια συντήρηση στα ξύλα»
«Το σκαρί κατασκευάστηκε το 1953 στα ναυπηγεία Μαρίκου, στον ταρσανά της Σύρου, που λειτουργεί από τα τέλη του 19ου αιώνα», λέει στο «Εθνος» ο Κωνσταντίνος Νίκας, ιδιοκτήτης του «Παναγία Τήνου», ενός περάματος που ταξιδεύει επί 63 χρόνια και το οποίο αγόρασε πριν από πέντε χρόνια.
«Ενα τέτοιο ξύλινο σκάφος έχει αρκετή εργασία και ετήσια συντήρηση κυρίως στα ξύλα. Ομως η υπερβάλλουσα εργασία καλύπτεται από την ευχαρίστηση που προσφέρει η χρήση του. Αυτός ο τύπος δεν κατασκευάζεται πλέον και υπάρχουν μόνο έξι-επτά σε όλη την Ελλάδα. Το πέραμα ήταν το φορτηγό παλαιότερων εποχών έως τη δεκαετία του 1970, όταν σταδιακά εξαφανίστηκε. Το συγκεκριμένο σκάφος δούλευε ως εμπορικό μέχρι το 1964 και κατόπιν βρέθηκε στο Αγκίστρι όπου έκανε διαδρομές επί είκοσι χρόνια μεταφέροντας και υλικά. Κατόπιν η χρήση του έγινε τουριστική. Υπάρχει βέβαια δυσκολία να βρεθεί συντηρητής, όπως για το καλαφάτισμα που απαιτεί τέχνη, όμως οι άνθρωποι αγαπούν αυτό που κάνουν. Αλλωστε η συντήρηση δεν έχει σχέση μόνο με το χρήμα, αλλά θέλει και μεράκι», τονίζει ο κ. Νίκας, ενεργό μέλος του Συνδέσμου που προσπαθεί να αναδείξει τα προβλήματα της ελληνικής παραδοσιακής ναυπηγικής.

Ο Γιάννης Πράσινος στο σκάφος του.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ
ethnos.gr