Γιατί φτάσαμε σε τέτοιο σημείο εκφυλισμού των ελληνικών ΜΜΕ;

Ο καθηγητής του Παντείου Δ. Χριστόπουλος γράφει για την εικόνα της εγχώριας δημοσιογραφίας με αφορμή το βιβλίο «Η χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας» του Γ. Παντελάκη.

"Κάτι πήγε λάθος, πολύ λάθος, από τότε που, στα τέλη της δεκαετίας του 80, κάποιοι καλοπροαίρετοι φιλελεύθεροι συμπολίτες μας συνηγορούσαν υπέρ της απαλλαγής από το κρατικό μονοπώλιο της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. 

Το 1986, στο βιβλίο του Κράτος και Ραδιοτηλεόραση ο Ν. Αλιβιζάτος έβρισκε απολύτως φυσικό το ότι ο συντακτικός νομοθέτης της μεταπολίτευσης έθεσε την ραδιοτηλεόραση υπό τον έλεγχο του κράτους καθώς δεν θα μπορούσε να εμπιστευθεί τον ανταγωνισμό των ιδιωτικών φορέων στο τομέα αυτό. Ο Αλιβιζάτος δεν ήταν κρατιστής, αλλά ένας αριστερός φιλελεύθερος δημοκράτης. Τους κινδύνους τους έβλεπε. Σε λίγα χρόνια από τότε που δημοσιεύθηκε το παραπάνω βιβλίο είχαμε την απόλυτη ανατροπή, της οποίας τα αποτελέσματα βιώνουμε σήμερα. Εδώ νομίζω πως έχουμε να κάνουμε με μια κλασική περίπτωση ετερογονίας των σκοπών, της περίφημης εγελιανής «πανουργίας του Λόγου». 
Για την περίφημη αυτή αρχή, ο Ε. Παπανούτσος έγραφε το 1961 σε μια επιφυλλίδα του στο Βήμα:


«Παρά τις προθέσεις των φορέων της μεταβολής και παρά το πρόγραμμά τους, το φανερό ή το αφανές, το ευθύ ή το πλάγιο, το συνεπές ή το ασυνεπές, κ.ο.κ., ενεργούν κάτω από την επιφάνεια των γεγονότων άπειροι άλλοι σταθμητοί και προβλεπτοί ή αστάθμητοι και απρόβλεπτοι παράγοντες που δίνουν άλλη κατεύθυνση στο ρεύμα της ιστορίας και το βγάζουν από την προσχεδιασμένη κοίτη του. Είναι ο περίφημος νόμος στον οποίο ο W. Wundt έδωσε το όνομα της «ετερογονίας των σκοπών». Ο Hegel θα τον έλεγε «Λόγο της ιστορίας» (σοφία ή πανουργία της)¹. Κοινώς, στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο βάλαμε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα με αποτέλεσμα η αρχική παρεκτροπή να καταλήξει στον πλήρη εκτροχιασμό της ενημέρωσης. Έτσι σήμερα είναι αφελές -κουτό μάλλον- να μιλάμε για την ελευθερία των ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ χωρίς να τη συμπληρώνουμε από τη σύστοιχη σε αυτήν ελευθερία απέναντι σε αυτά τα ΜΜΕ. Μια τέτοια ελευθερία προϋποθέτει τον δημόσιο έλεγχό τους, στο κανονιστικό περιεχόμενο του οποίου μόλις πριν λίγο καιρό καταλήξαμε με οδυνηρή καθυστέρηση. 

 Από το βιβλίο του Παντελάκη αναδεικνύεται με θλιβερό τρόπο πώς αυτές οι πρακτικές δοκιμάζουν τις αντοχές μας, τον εθισμό μιας κοινωνίας στην έξη και στη διαπόμπευση. Σε τελευταία ανάλυση, δοκιμάζουν το πολίτευμα. Εκεί ποντάρουν, εκεί έχουν κερδίσει, εκεί πιθανώς και να χάσουν... Όσο τις αποδεχόμαστε ή τις ανεχόμαστε, ο κανιβαλισμός – του Μάκη, της Αυριανής, των ριάλιτι, της Ράγιου και τόσων άλλων - θα νικάει την πολιτική μας κοινότητα. Τουλάχιστον, εφεξής κάτι έχουμε που μπορεί να υλοποιεί τη ρυθμιστική οδό που ακολούθησε το Σύνταγμα του 2001, διακρίνοντας σαφώς τις εφημερίδες από την ραδιοτηλεόραση. Οι εφημερίδες είναι ελεύθερες (Άρθρο 14) ενώ η ραδιοτηλεόραση υπάγεται ρητά στον άμεσο έλεγχο του κράτους υπό την έννοια της εποπτείας που ασκείται για λογαριασμό του (Άρθρο 15) από το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. 13.11.2018 Fake news, διαπομπεύσεις, κιτρινισμός: Πώς εξευτελίστηκε έτσι η ελληνική δημοσιογραφία Ο έλεγχος αυτός κρίθηκε απαραίτητος προκειμένου να διασφαλισθούν τρεις βασικές και ρητά αναφερόμενες συνταγματικές αρχές: η ισότητα, η αντικειμενικότητα και η ποιότητα. 

Αυτή η διάκριση αποδίδεται αφενός στον πιο άμεσο και επιδραστικό χαρακτήρα του μέσου της τηλεόρασης αλλά και αφετέρου στο ότι η συχνότητα από την οποία εκπέμπεται ο λόγος θεωρείται κατεξοχήν δημόσιο αγαθό. Με άλλα λόγια, κατά το Σύνταγμα μας, οι εφημερίδες μπορούν ως και προπαγάνδα να ασκούν διότι έτσι επιβάλλει η ελευθερία της έκφρασης. Τα κανάλια όμως, δεσμεύονται για την τήρηση των παραπάνω συνταγματικών αρχών. Εδώ λοιπόν η αποτυχία είναι παταγώδης! 

Γιατί όμως φτάσαμε εδώ που φτάσαμε;" 

Διαβάστε το ολόκληρο το άρθρο του Δημήτρη Χριστόπουλου εδώ