Η ασυδοσία τής ξαπλώστρας

Δεν πέφτει καρφίτσα ανάμεσα στο κύμα και την αμμουδιά

Την ασύδοτη κατάσταση που προκαλούν οι ξαπλώστρες στις δημοφιλείς παραλίες μας παραδέχεται η ΚΕΔΕ, που στέλνει εγκύκλιο στους δήμους ζητώντας τους να μην παρανομούν

 Αφροδίτη Τζιαντζή

«Ανάμεσα στην ιδέα και την πραγματικότητα, πέφτει η σκιά» λέει ο ποιητής.
Ομως, ανάμεσα στο τι ορίζει ο νομοθέτης και στην πραγματικότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στις ελληνικές παραλίες, συνήθως δεν πέφτει ούτε καρφίτσα.
Τι κι αν το νομικό πλαίσιο για την παραχώρηση χρήσης αιγιαλού απαγορεύει, για παράδειγμα, να καταλαμβάνουν τα καθίσματα πάνω από το 50% της παραλίας· η πραγματικότητα που αντικρίζει όποιος επισκέπτεται τις «οργανωμένες» πλαζ είναι διαφορετική: παραλίες σπαρμένες από άκρη σ' άκρη από τα γνωστά σετ ομπρελο-ξαπλώστρας, στριμωγμένα το ένα δίπλα στο άλλο ώστε μαζί με τα σαρδελοποιημένα κορμιά να πολλαπλασιάζονται τα περιθώρια κέρδους.
Πλαστικές σεζλόνγκ ή τάχα πολυτελή ανάκλιντρα απιθωμένα μέχρι, αν γίνεται, σχεδόν μέσα στη θάλασσα, ώστε να βγάζουν πιο θεαματικές σέλφι τις πατούσες τους οι «VIP» λουόμενοι.
«Ξαπλώστρες για VIP» αποκαλούνται εξάλλου οι κιτσάτες απομιμήσεις ανατολίτικου οντά, με μαξιλάρες λαδωμένες με αντηλιακό και αραχνοΰφαντα πέπλα από νάιλον, που ενοικιάζονται σε διπλάσια ώς τριπλάσια τιμή από τις ξαπλώστρες των κοινών θνητών.
Απαραίτητη πινελιά, τα ηχεία του «μπιτσόμπαρου» να δονούνται πρωί-βράδυ, σε εκκωφαντικά ντεσιμπέλ, ακόμα και σε περιοχές χαρακτηρισμένες «Δίκτυο Natura», που θεωρητικά διέπονται από ιδιαίτερο πλαίσιο προστασίας.
Την επικράτηση αυτής της άναρχης και δυσφημιστικής για τον τουρισμό κατάστασης αναγκάστηκε να παραδεχτεί πρόσφατα και η Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας, με εγκύκλιό της προς τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καλώντας τους «να τηρούν απαρέγκλιτα τις διατάξεις της ΚΥΑ του έτους 2015» για την παραχώρηση αιγιαλού, προειδοποιώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι αν συνεχιστούν οι παρανομίες, το επόμενο καλοκαίρι θα πάψει να ισχύει η ευεργετική για τους δήμους, όσο και αμφιλεγόμενη διάταξη.
Γιατί τι άλλο μπορεί να σημαίνει η διατύπωση ότι «σε διαφορετική περίπτωση και εφόσον υπάρξουν δυσμενείς εξελίξεις λόγω πολλαπλών διαπιστωθεισών παραβιάσεων, θα καταστεί αδύνατη η παρέμβαση της ΚΕΔΕ για το μετά το έτος 2017 χρονικό διάστημα».

Το 30% στο Δημόσιο

Ποια είναι όμως η ΚΥΑ την οποία επικαλούνται οι δήμοι και τι προϋποθέτει; Πρόκειται για κοινή απόφαση των υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών...

συνέχεια
...(ΚΥΑ ΔΔΠ005159/586Β/ΕΞ) που ορίζει ότι παραχωρείται απευθείας στους ΟΤΑ «το δικαίωμα της απλής χρήσης των κοινοχρήστων χώρων αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης μεγάλων λιμνών και πλεύσιμων ποταμών, που βρίσκονται στα όρια της διοικητικής τους περιφέρειας».
Οι δήμοι μπορούν είτε να εκμεταλλεύονται τις παραχωρηθείσες εκτάσεις μέσω δημοτικών επιχειρήσεων είτε να τις εκμισθώνουν σε τρίτους, αποκλειστικά για δραστηριότητες εξυπηρέτησης και αναψυχής των λουόμενων, καταβάλλοντας πάντα το 30% των ακαθάριστων εσόδων στα δημόσια ταμεία.
Το μελανό σημείο είναι ότι η συγκεκριμένη ΚΥΑ έχει καταρριφθεί ως άκυρη από το Ε' τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας με απόφαση που εκδόθηκε τον περασμένο Νοέμβριο.
Το ΣτΕ έκρινε ότι οι παραλίες δεν πρέπει να παραχωρούνται αδιακρίτως προς χρήση στους ΟΤΑ, αλλά μόνο μεμονωμένα και κατά περίπτωση.
Διαφορετικά, υποστηρίζει, «τίθενται υπό διακινδύνευση τα θαλάσσια οικοσυστήματα», καθώς απεμπολείται το δικαίωμα προληπτικού ελέγχου και εποπτείας στις πράξεις των ΟΤΑ.
Το ΣτΕ αναφέρει μια σειρά παραβιάσεων που είναι πιθανόν να προκύψουν εφόσον δεν γίνεται έλεγχος: «Αλλοιώσεις της μορφολογίας, αναίρεση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του αιγιαλού, οχλήσεις στους περιοίκους…».
Δηλαδή όλα αυτά που συμβαίνουν χρόνια τώρα στις ελληνικές ακτές: το μπάζωμα, η ισοπέδωση, η περίφραξη των παραλιών, η μετατροπή τους σε υπαίθρια νάιτ-κλαμπ και σε ομπρελο-χώραφα, ενίοτε πακτωμένα με τσιμέντο στα βότσαλα ή στην άμμο, όταν κατά τα άλλα απαγορεύονται οι μόνιμες κατασκευές.
Επιπλέον το ΣτΕ αναφέρει το φαινόμενο των εικονικών δημοπρασιών που μπορεί να γίνει ανεξέλεγκτο αν δεν υπάρχει εποπτεία από τα αρμόδια υπουργεία.
Η απόφαση του ΣτΕ, μολονότι χαιρετίστηκε ως θετική από περιβαλλοντικές οργανώσεις και κινήσεις πολιτών καθώς βάζει φρένο στην υπερ-εκμετάλλευση της παράκτιας ζώνης, στην πράξη δεν εφαρμόστηκε.
Μάλιστα, με νομοθετική ρύθμιση η ΚΥΑ παρατάθηκε για έναν χρόνο ώς τον Απρίλιο του 2017.
Στην, αυθαίρετη όπως υποστηρίζουν, παράταση της ΚΥΑ, ειδικά για τις παράκτιες περιοχές που εντάσσονται σε δίκτυο Natura, αντέδρασαν με κοινή ανοιχτή επιστολή τους προς τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος Γ. Τσιρώνη οι 12 σημαντικότερες περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Υποστηρίζουν ότι «η “εν λευκώ” παραχώρηση των προστατευόμενων παράκτιων ευπαθών οικοσυστημάτων της χώρας στους ΟΤΑ θα επιφέρει σημαντική υποβάθμισή τους, καθώς δεν είναι δυνατός κανένας έλεγχος για το πόσες παραχωρήσεις θα γίνουν, σε ποια σημεία και τι είδους θα είναι αυτές».
Το υπουργείο Περιβάλλοντος απάντησε κάνοντας λόγο για «όψιμο ενδιαφέρον» από την πλευρά των περιβαλλοντικών οργανώσεων, ψέγοντάς τες ότι δεν κατέθεσαν εγκαίρως τις ενστάσεις τους, επισημαίνοντας ότι δεν απαιτείται περιβαλλοντική μελέτη για την παραχώρηση των περιοχών Natura.
Το υπουργείο απέφυγε κάθε αναφορά στην απόφαση του ΣτΕ.

Συλλογή εσόδων

Από την πλευρά της η ΚΕΔΕ, με την επιστολή της προς τους δήμους, παρουσιάζει τους πραγματικούς λόγους που παρατάθηκε η ΚΥΑ, που δεν είναι άλλοι από τους οικονομικούς:
«Η διάταξη περί παρατάσεως κρίθηκε αναγκαία προκειμένου να διασφαλισθούν τα έσοδα του Δημοσίου και των Δήμων εν όψει της έναρξης της θερινής περιόδου και των χρονοβόρων διαδικασιών που απαιτούνταν για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης προς τρίτους από τις κατά τόπους Περιφερειακές Διευθύνσεις Δημόσιας Περιουσίας», επισημαίνει.
Με άλλα λόγια, τι κι αν το ΣτΕ έκρινε παράνομη την οριζόντια παραχώρηση των παραλιών στους δήμους;
Οταν προέχει η συλλογή εσόδων, η τήρηση του Συντάγματος και η προστασία του οικοσυστήματος μπορούν να περιμένουν.
Τι συμβαίνει όμως φέτος στις παραλίες και γιατί η ΚΕΔΕ αναγκάστηκε να προβεί σε συστάσεις προς τους δήμους;
«Η κατάσταση στις ελληνικές παραλίες δεν είναι ούτε χειρότερη φέτος ούτε καλύτερη. Είναι σταθερή: χάλια», μας λέει η Θεοδότα Νάντσου, υπεύθυνη πολιτικής του ελληνικού τμήματος της WWF, μιας από τις μεγαλύτερες διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Ο μονολεκτικός χαρακτηρισμός ακούγεται ισοπεδωτικός, κατά τη γνώμη της ωστόσο συνοψίζει μια σειρά από κακώς κείμενα, πολύ βαθύτερα από την αντιαισθητική εικόνα του βασιλείου της ομπρελο-ξαπλώστρας.
«Διεθνείς συνθήκες όπως το Πρωτόκολλο της Βαρκελώνης ορίζουν ότι χρειάζεται μια ζώνη προστασίας 100 μέτρων από την ακτογραμμή, για σειρά λόγων: προστασία από την παλίρροια, τα νεροφαγώματα, για τη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων κ.λπ. Δεν λέμε φυσικά να μην μπαίνουν ξαπλώστρες ή ομπρέλες, αλλά όχι αυτό που γίνεται, που ισοδυναμεί με τσιμεντοποίηση των παραλιών. Η ακτογραμμή είναι μία από τις πιο σημαντικές φυσικές υποδομές που έχουμε για τη δική μας προστασία. Οταν τις καταστρέφουμε πρέπει μετά να πληρώσουμε τα πολλαπλάσια σε έργα υποδομής, αντιπλημμυρικής προστασίας κ.λπ.
Εργα δαπανηρά, που δεν τελειώνουν ποτέ γιατί χρειάζονται πάντα νέα, αντί να διατηρούμε τη φυσική υποδομή που έχουμε. Που συντηρείται μόνη της, είναι η πιο φθηνή και φυσική προστασία που μπορούμε να έχουμε, για τους οικισμούς, τη γεωργία και το πόσιμο νερό. Το τοπίο είναι πολύ σημαντικό, όμως εξίσου σημαντική είναι και η επιβίωση».

Η Καρέτα Καρέτα 

Η εικόνα «τσιμεντοποίησης» λόγω υπερεκμετάλλευσης, παραδέχεται η επικεφαλής πολιτικής της WWF, είναι ιδιαίτερα εμφανής σε νησιά του Ιονίου, αναφέροντας ενδεικτικά την παραλία του Λαγανά στη Ζάκυνθο, αλλά και στις ακτογραμμές της βόρειας Κρήτης.
 Σε περιοχές ωοτοκίας της Καρέτα Καρέτα «έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο οι χελώνες να παγιδεύονται ανάμεσα στις ξαπλώστρες».
Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση «Αρχέλων», στον κόλπο των Χανίων σε 10 χλμ. ακτής αντιστοιχούν 9.000 ξαπλώστρες, και σε 9 χλμ. στον κόλπο του Ρεθύμνου 8.000 ξαπλώστρες.
Ομως η αυθαιρεσία δεν αφορά μόνο τις προστατευόμενες περιοχές, ούτε καν όσες εμπίπτουν στη συγκεκριμένη ΚΥΑ.
Στις παραλίες του Πόρτο Ράφτη, στον Δήμο Μαρκοπούλου, «η κατάσταση με τις ομπρέλες και τις ξαπλώστρες έχει απλά ξεφύγει. Εχουν φτάσει μέσα στη θάλασσα», αναφέρουν στην «Εφ.Συν.» εκπρόσωποι της κίνησης πολιτών «Παρέμβαση για την Κοινωνία και το Περιβάλλον», που δραστηριοποιούνται για την προστασία του περιβάλλοντος.
«Η δημοτική αρχή κατά τη γνώμη μας δεν κάνει κάτι για να εφαρμοστεί η νομιμότητα. Ως και στην κλειστή οργανωμένη πλαζ, που εκμεταλλεύεται ο δήμος, λειτουργούν αυθαίρετα. Για παράδειγμα, διατηρεί μαγαζί με άδεια αναψυκτηρίου, που λειτουργεί ως μπιτς μπαρ, σερβίροντας ποτά και μαγειρεμένο φαγητό. Φέτος έφτασαν στο σημείο να τοποθετήσουν ξαπλώστρες με ξύλινη εξέδρα που τις βάφτισαν “VIP” και στην αρχή ήθελαν να επιβάλουν ελάχιστη κατανάλωση 60 ευρώ και 80 το Σαββατοκύριακο. Μετά τις διαμαρτυρίες το μείωσαν».

Ο Γιώργος Πατούλης

Το παράδοξο με τις παραλίες στο Πόρτο Ράφτη είναι ότι δεν θεωρούνται παραλίες, αλλά «χερσαία ζώνη λιμένα», και δεν εμπίπτουν καν στις περιβαλλοντικές διατάξεις της ΚΥΑ.
«Εμείς ζητάμε να αναγνωριστούν ως ζώνη αιγιαλού, να αφαιρεθεί η άδεια από καταστήματα που λειτουργούν αυθαίρετα, αλλά και να κατεδαφιστούν αυθαίρετες κατασκευές που υψώθηκαν κρυφά μέσα στον χειμώνα», μας λένε μέλη της «Παρέμβασης».
Καθησυχαστικός εμφανίζεται ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Γιώργος Πατούλης, υποστηρίζοντας ότι η σύσταση στους δήμους για «φρένο στις ξαπλώστρες» έγινε «με σκοπό να υπάρξει βελτίωση. Τα πράγματα δεν είναι χειρότερα από πέρυσι. Πιστεύουμε ότι όταν υπάρξει σχετική νομολογία, που θα επεξεργαστεί ο κάθε φορέας, τα πράγματα θα είναι ακόμα καλύτερα. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπάρξει νομολογία ή εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ χωρίς τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών. Αυτό θα ήταν καταστροφικό».
Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ επιμένει στην οριζόντια παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού στους ΟΤΑ, κατά της οποίας είχε προσφύγει μεταξύ άλλων και ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, αν και παραδέχεται ότι αυτή τη στιγμή «υπάρχει κενό νόμου».
«Εμείς θεωρούμε ότι η εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ θα είναι καταστροφή και για την τοπική αυτοδιοίκηση και για τη χώρα. Αυτά είναι ζητήματα των τοπικών κοινωνιών, δεν μπορεί να τα ορίζει το κράτος. Αυτό θα δημιουργήσει τεράστιες παθογένειες επί τα χείρω, εις βάρος του λουόμενου αλλά και της ανάπτυξης».
Πάντως, προς το παρόν, αυτό που προστατεύεται είναι η ανάπτυξη της ξαπλώστρας μέχρι εκεί που σκάει το κύμα.

Τι επιτρέπεται και τι όχι στις παραλίες

► Η μέγιστη κάλυψη χρήσης να μην υπερβαίνει το 50% του παραχωρούμενου χώρου, προκειμένου να υπάρχουν ελεύθεροι διάδρομοι τουλάχιστον ενός μέτρου και ελεύθερη λωρίδα κατά μήκος της ακτής πλάτους τουλάχιστον πέντε μέτρων.
► Απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή που συνδέεται μόνιμα με το έδαφος (π.χ. πάκτωση με σκυρόδεμα, τσιμεντοστρώσεις, επιχωματώσεις κ.λπ.). Επίσης απαγορεύονται τροχόσπιτα, αυτοκίνητα, κάμπινγκ κ.λπ.
► Επιτρέπεται μόνο χαμηλός και περιορισμένος φωτισμός στο απολύτως αναγκαίο για λόγους ασφαλείας και καθοδήγησης, ώστε να μην αλλοιώνεται η σχέση με τη φύση.
► Απαγορεύεται η τοποθέτηση ηχητικών συστημάτων στον δημόσιο χώρο. Η παραγόμενη στάθμη θορύβου οφείλει να μην ξεπερνάει τα 50 ντεσιμπέλ σε οποιοδήποτε σημείο της παραχωρούμενης επιφάνειας.
► Κάθε σετ ομπρέλας-ξαπλώστρας με τραπεζάκι πρέπει να καταλαμβάνει τουλάχιστον 5 τετραγωνικά μέτρα, όρος που προφανώς δεν τηρείται, όταν σύμφωνα με περιβαλλοντικές οργανώσεις αντιστοιχεί ώς και μία ξαπλώστρα ανά τετραγωνικό μέτρο, καλύπτοντας όλη την ακτή.

από τήν ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
efsyn.gr