Η λογική του Ντόναλντ Τραμπ...

Οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ συχνά παρουσιάζονται ως μια ακατάσχετη σειρά προκλήσεων χωρίς εσωτερικό ειρμό και χωρίς μια βάση στρατηγικής ανάλυσης.

Πολλοί αναλυτές εστιάζουν στις...
τοποθετήσεις ανθρώπων του στις θέσεις-κλειδιά ώστε να κατανοήσουν την κατεύθυνση της πολιτικής του νέου προέδρου των ΗΠΑ.

Θα υποστηρίζαμε όμως ότι οι απόψεις Τραμπ δεν είναι αποτέλεσμα παρορμητισμού.

Εκφράζουν δύο βασικά ρεύματα σκέψης που έχουν αναδειχθεί μάλιστα από πολύ σημαντικούς θεωρητικούς.

Το ένα είναι ο φόβος ότι οι ΗΠΑ θα χάσουν τον λευκό, προτεσταντικό, αγγλοσαξονικό χαρακτήρα τους «υποκύπτοντας» στην αυξανόμενη κοινότητα των Λατινοαμερικανών και των Ασιατών.

Ο Σάμιουελ Χάντιγκτον στο βιβλίο του «Who Are We? The Challenges to America’s National Identity» θέτει ακριβώς αυτό το θέμα.

Το δεύτερο είναι επίσης η έντονη ανησυχία ότι η αμερικανική αυτοκρατορία βρίσκεται σε πορεία παρακμής και πτώσης. Μια σειρά από πολιτικούς επιστήμονες και κοινωνιολόγους, είτε στην Αριστερά είτε στη Δεξιά, το έχουν υποστηρίξει.

Μια Αμερική που παραμένει ανοιχτή στις ροές, οικονομικές, πληθυσμιακές και πολιτιστικές, θα γίνεται...
συνέχεια
...σύμφωνα με τα ρεύματα αυτά όλο και πιο ευάλωτη. Η εσωτερική «θωράκιση» της οικονομίας με έμμεσο ή άμεσο προστατευτισμό θα οδηγήσει στη μείωση της ανάγκης για φτηνή εργατική δύναμη από το εξωτερικό.

Ο πρώτος στόχος είναι βέβαια η ανισορροπία του εμπορικού ισοζυγίου με την Κίνα.

Είναι φυσικό ότι μια εμπορική διαμάχη με την Κίνα θα οδηγήσει και σε έντονο σινο-αμερικανικό γεωπολιτικό ανταγωνισμό στην Απω Ανατολή και τη νοτιοανατολική Ασία.

Μια συμμαχία με τη Ρωσία θα αποτελούσε έναν πολύ ισχυρό γεωπολιτικό μοχλό πίεσης προς το Πεκίνο.

Πρόκειται για μια αντιστροφή της πολιτικής Νίξον-Κίσινγκερ στη δεκαετία του 1970 για προσεταιρισμό της Κίνας εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης.

Αλλωστε σήμερα οι ΗΠΑ δεν έχουν να φοβηθούν τίποτε από μια Ρωσία με σημαντικά οικονομικά προβλήματα και πολύ μικρό μερίδιο στο παγκόσμιο εμπόριο αν εξαιρέσουμε τους υδρογονάνθρακες.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η καρικατούρα ψυχροπολεμικής πολιτικής έναντι της Ρωσίας, που ακολούθησε σε μεγάλο βαθμό η διακυβέρνηση Ομπάμα, στερούνταν λογική πολύ περισσότερο από τις θέσεις του νέου προέδρου.

Αλλά και στην περίπτωση της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ οι θέσεις του Τραμπ έχουν στέρεη βάση αν το δει κανείς από την πλευρά του εμπορικού ανταγωνισμού.

Για το ρεύμα που εκπροσωπεί ο Τραμπ, η Γερμανία καταφέρνει να αναπτύσσεται οικονομικά και να αποτελεί έναν από τους κύριους ανταγωνιστές της Αμερικής χάρη στην αμυντική «ομπρέλα» των ΝΑΤΟϊκών, κατ’ ουσία αμερικανικών, δυνάμεων στην Ευρώπη.

Ετσι η Γερμανία όχι μόνο δεν είναι υποχρεωμένη να δαπανά μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού της για εξοπλισμούς, αλλά ουσιαστικά η ΝΑΤΟϊκή ομπρέλα τής προσφέρει μια ασφαλή «ενδοχώρα», την Ε.Ε./ευρωζώνη, την οποία μπορεί να χρησιμοποιεί ως εσωτερική αγορά και να ασκεί μια «ανέμελη» οικονομική ηγεμονία.

Η διακυβέρνηση Τραμπ είναι αναμενόμενο να αμφισβητήσει τον ορθολογισμό μιας τέτοιας «δωρεάν» γερμανικής ηγεμονίας στην Ευρώπη.

Σημαντική διαφορά του ρεύματος σκέψης που εκπροσωπεί με απλοϊκό τρόπο ο Τραμπ με τις προηγούμενες διακυβερνήσεις είναι η «απο-ιδεολογικοποίηση» της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Με άλλα λόγια οι ΗΠΑ δεν θα στηρίζουν τις παρεμβάσεις τους στη διεθνή πολιτική σε μια πρόφαση ή και ειλικρινή διάθεση υπεράσπισης της δημοκρατίας, της ελεύθερης οικονομίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την οικοδόμησης κρατών.

Θα είναι πολύ πιο κυνική, και θα το δείχνει, επικεντρώνοντας στην υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων των ΗΠΑ.

Κάτι τέτοιο θα απομακρύνει πιθανότατα την Ουάσινγκτον από πολυμερείς συνεργασίες και θα την αποξενώσει από τις προτεραιότητες των διεθνών οργανισμών και της διεθνούς κοινωνίας πολιτών.

Θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, το προσφυγικό, η παγκόσμια φτώχεια, η καταπολέμηση των επιδημιών, οι υδάτινοι πόροι θα πάψουν να βρίσκονται ψηλά στις αμερικανικές προτεραιότητες και ίσως χειρότερα οι ΗΠΑ μπορεί να θέσουν εμπόδια στην υποστήριξη πρωτοβουλιών που σχετίζονται με αυτές τις παγκόσμιες προκλήσεις.

Στην ευρύτερη γειτονιά μας οι ΗΠΑ έχουν τρία βασικά προτάγματα: πρώτον, την ασφαλή ροή των ενεργειακών πόρων, δεύτερον, την ασφάλεια του Ισραήλ και τρίτον, την αποτροπή απόκτησης πυρηνικών όπλων από κάποια χώρα πλην του Ισραήλ.

Ο Τραμπ είναι βέβαιο ότι δεν θα παρεκκλίνει από αυτές τις κατευθύνσεις.

Αυτό σημαίνει στήριξη των μοναρχιών της Σαουδικής Αραβίας και του Κόλπου, περιορισμό της περιφερειακής επιρροής του Ιράν και βεβαίως στενή στρατηγική σχέση με το Ισραήλ.

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού ακροατηρίου του νέου προέδρου, οι συντηρητικοί «αναβαπτισμένοι» ευαγγελικοί, είναι αφοσιωμένοι σύμμαχοι του Ισραήλ και του εβραϊκού λόμπι στις ΗΠΑ.

Θα ήταν πραγματική έκπληξη να υπάρξει έστω και η παραμικρή πρωτοβουλία της διακυβέρνησης Τραμπ προς την κατεύθυνση επίλυσης του Παλαιστινιακού στη βάση των δύο κρατών.

Απομακρυνόμενη από οποιαδήποτε συνεννόηση με το Ιράν για τα περιφερειακά ζητήματα στη Μέση Ανατολή και ιδιαίτερα για τη Συρία, η διακυβέρνηση Τραμπ θα είναι υποχρεωμένη να στηρίζεται όλο και περισσότερο στην Τουρκία για τη διευθέτηση του συριακού εμφυλίου και την αντιμετώπιση οργανώσεων τύπου «Ισλαμικό Χαλιφάτο» και πιθανών διαδόχων του.

Ο Ερντογάν με τον αυταρχισμό του, τη νεο-οθωμανική μεγαλομανία και την τακτική τζογαδόρου δημιουργούσε μέχρι σήμερα προβλήματα και δυσπιστία στα αμερικανικά κέντρα αποφάσεων.

Για τον Τραμπ, όμως, οι ιδιότητες αυτές μπορεί και να είναι ευπρόσδεκτες, αν ο Ερντογάν δείξει ότι μπορεί να εξυπηρετήσει τα τρία προτάγματα των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή.


Σωτήρης Ρούσσος 
(αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών).

efsyn.gr