«Απαραίτητη η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους»

Ο καθηγητής διεθνούς πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Johns Ηopkins, Ματίας Ματίς.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΩΚΟΥ
 Μάχη μεταξύ πολιτικής και οικονομίας στην κρίση της Ευρωζώνης εντοπίζει ο καθηγητής διεθνούς πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Johns Ηopkins, Ματίας Ματίς – και προβλέπει ότι η πολιτική θα πάρει τη ρεβάνς. Σε συνέντευξή του στην «Κ», ο Βέλγος ακαδημαϊκός, ο οποίος μελετά την πολιτική των οικονομικών κρίσεων, επικρίνει τους Γερμανούς οικονομολόγους διότι επιμένουν να αποδίδουν την κρίση σε «εθνικές αμαρτίες» και προσπαθούν «να μετατρέψουν όλες τις Νοτιοευρωπαϊκές οικονομίες σε Γερμανίες» – κάτι που εκτιμά ότι δεν θα λειτουργήσει, καθώς «η Γερμανία μπορεί να είναι αυτή που είναι διότι οι άλλες χώρες είναι διαφορετικές».

Η υπόσχεση του ευρώ

Ο κ. Ματίς εκτιμά ότι το πρόβλημα είναι συστημικό και χρειάζεται διαμόρφωση των απαραίτητων θεσμών για τη λειτουργία της Ευρωζώνης. Τον ανησυχεί, όμως, η έλλειψη πολιτικής νομιμοποίησης. Οπως λέει στην Κ, «η τραγωδία είναι ότι δεν υπάρχει δημοκρατική επιλογή. Ο,τι και να ψηφίσουν οι Ελληνες, οι Ιταλοί και οι Ισπανοί θα έχουν τις ίδιες πολιτικές. Μπορεί να αντιτείνει κάποιος ότι αποφάσισαν να συμμετέχουν στο ευρώ και άρα πρέπει να ακολουθήσουν τους κανόνες, αλλά είναι αυτό πολιτικά διατηρήσιμο; Η κατάσταση δοκιμάζει τη θέση της δεκαετίας του ’30, ότι δεν μπορεί να συνυπάρχει ο κανόνας του χρυσού με τη δημοκρατία. Τότε ήταν που κατέρρευσαν η Ισπανία και η Γερμανία, διότι οι πολιτικές που επιβλήθηκαν με τον κανόνα του χρυσού ήταν υποτιμητικές, δημιούργησαν υψηλή ανεργία και η δημοκρατία αντέδρασε. Σήμερα, το πρόβλημα της Ευρωζώνης είναι η εκτίμηση ότι όσο πειθαρχούμε και ισοσκελίζουμε τον προϋπολογισμό θα είμαστε εντάξει».

Ερωτώμενος για τα πολιτικά όρια των μνημονίων και της διεθνούς εποπτείας, ο κ. Ματίς δίνει το παράδειγμα της Γαλλίας: «Οταν η Γαλλία δυσκολευόταν να περιορίσει το έλλειμμά της στο 3% του ΑΕΠ, ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι είπε ότι προτιμά μία Γαλλία με 4% έλλειμμα από μία Γαλλία υπό τη Μαρίν Λεπέν. Αυτό νομίζω ότι ισχύει και για την Ελλάδα... Αν δεν υπάρξει πρόωρη έξοδος από το πρόγραμμα δεν βλέπω πώς θα διατηρηθεί ο υπάρχων κυβερνητικός συνασπισμός. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι το μεγαλύτερο κόμμα και οι επιπτώσεις θα είναι πολύ χειρότερες, διότι θα είναι απρόβλεπτες, η κρίση μπορεί να επιστρέψει, διότι η υπαρξιακή κρίση του αν η Ελλάδα θα φύγει από το ευρώ θα επανέλθει, θα επεκταθεί στην Πορτογαλία και αλλού. Προκειμένου να αποτραπεί αυτό χρειάζεται πολιτικός πραγματισμός, να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν όρια στο πόσα αντέχει μία χώρα. Και ξέρετε ότι οι δημοκρατίες της Νότιας Ευρώπης είναι ακόμη πολύ νέες... Τι θα πει κάποιος στους ψηφοφόρους, σε ανθρώπους που είναι άνεργοι τα τελευταία πέντε χρόνια, ότι σε δέκα χρόνια ίσως βελτιωθούν τα πράγματα; Δεν πιστεύω ότι μπορεί να λειτουργήσει αυτό. Είχαμε συνηθίσει στη βελτίωση των συνθηκών ζωής... αυτή ήταν η υπόσχεση του ευρώ».

Χάσμα μεταξύ Βορρά - Νότου

Στην Ευρώπη, λέει, υπάρχει χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου, με σαφή επικράτηση του πρώτου: «Εχουμε ένα γερμανικό πρόβλημα, όχι πολιτικό αλλά οικονομικό. Οι Γερμανοί είναι πολύ ισχυροί και έχουν επιβάλει τις απόψεις τους, και νομίζω ότι αυτό είναι εις βάρος της Ευρωζώνης. Το 2010 θα μπορούσαν να έχουν πει ότι φυσικά θα σώσουμε την Ελλάδα, θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί. Θα μπορούσαν να δώσουν εντολή στην ΕΚΤ να αγοράσει 60 δισ. ελληνικών ομολόγων και το πρόβλημα θα είχε λήξει. Το ερώτημα ήταν αν η Ελλάδα θα έκανε τότε τις μεταρρυθμίσεις, διότι κανείς δεν λέει ότι ήταν τέλεια. Η Γερμανία απαντά ότι έδωσε η ίδια το μεταρρυθμιστικό παράδειγμα το 2002. Αλλά η διαφορά είναι πως όταν έκαναν εκείνοι τις μεταρρυθμίσεις είχαν ελλείμματα, παραβίασαν το Σύμφωνο Σταθερότητας και οι υπόλοιπες οικονομίες αναπτύσσονταν. Τώρα κανείς δεν αναπτύσσεται και είναι πιο δύσκολο, πάντα κάποιος θα χάνει. Επιπλέον, οι μεταρρυθμίσεις έχουν κόστος και είναι λογικό να υπάρχουν αντιδράσεις. Δεν μπορεί κανείς να αντιμετωπίζει τη δημοκρατία ως στατιστικό λάθος, όπως κάνουν οι οικονομολόγοι».

Αλλαγή πολιτικής
Εκτιμά ότι οι μεταρρυθμίσεις θα ήταν πιο εύκολες αν υπήρχε μία συμφωνία αλλαγής πολιτικής: «Αν η ΕΚΤ αρχίσει να αγοράζει ομόλογα, που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα μπορεί να δανεισθεί με χαμηλότερα επιτόκια, και επιτραπεί μία δημοσιονομική στήριξη στον Βορρά, θα ανακάμψουν και οι ελληνικές εξαγωγές. Και τότε μπορεί να υπάρξει ένα πρόγραμμα που να συνδέει αυτά τα μέτρα με την προϋπόθεση να γίνονται μεταρρυθμίσεις. Τώρα έχουμε και λιτότητα και μη αγορά ομολόγων και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αλλά η κρίση έχει διαρκέσει αρκετά στην Ελλάδα για να αντιληφθούμε ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Θα μπορούσε να υπάρξει μία συμφωνία, αλλά δεν βλέπω επιθυμία για κάτι τέτοιο».

Και η αναδιάρθρωση του χρέους, την θεωρεί απαραίτητη; «Απολύτως. Αυτό είναι το μάθημα που λάβαμε από την Ασία, τη Λατινική Αμερική... Ο συνάδελφός μου Κάρλος Σβενγκ έχει δουλέψει με την Κάρμεν Ράινχαρντ και υπολογίζουν ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί. Οσο πιο πολύ περιμένεις τόσο πιο δύσκολο γίνεται. Αλλά οι Ευρωπαίοι επιμένουν να ελπίζουν ότι η Ελλάδα θα αναπτυχθεί αρκετά για να ξεπεράσει το πρόβλημα».

Ο κ. Ματίς κλείνει με μία θετική νότα, καθώς θεωρεί ότι η νέα Επιτροπή δίνει μία ελπίδα αλλαγής πολιτικής: «Θα πρέπει να ολοκληρώσει τη θεσμική θωράκιση της Ευρωζώνης με εργαλεία όπως μία κοινή εγγύηση καταθέσεων και τα ευρωομόλογα, αλλά κυρίως να αλλάξει την προσέγγισή της από τη λιτότητα στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις».