Πολυκατοικία αγάπη μου

Αφίσα του αρχιτεκτονικού γραφείου Point Supreme που ταυτίζει την ελληνική πρωτεύουσα με την πολυκατοικία.

ΣΕΛΑΝΑ ΒΡΟΝΤΗ

Επί δεκαετίες φορτώναμε στην πολυκατοικία όλα τα στραβά και ανάποδα της αστικής ζωής μας: την πυκνοκατοίκηση, την ακαλαίσθητη τσιμεντοποίηση, την περιβαλλοντική υποβάθμιση, τη συρρίκνωση του δημόσιου χώρου, την ασυνεννοησία με τους γείτονες για τα κοινόχρηστα, την αναπόφευκτη όχληση από θορύβους που προέρχονται από την άλλη πλευρά ενός τοίχου, έως και την αποξένωσή μας. Ομως τα τελευταία χρόνια κάτι έχει αλλάξει. Από τη μία, η πολυκατοικία μετατρέπεται σε «hot» ακαδημαϊκό θέμα, με πρόσφατο παράδειγμα μια συζήτηση που πραγματοποιήθηκε τέλη Ιανουαρίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, και από την άλλη, πολλοί πολίτες πλέον, ειδικά από την κρίση και έπειτα, σε μια προσπάθειά τους να καταλάβουν την πόλη και άρα τους ίδιους τους εαυτούς τους, αρχίζουν να την αγκαλιάζουν και να την αποδέχονται. «Οσο περνάει ο χρόνος, κάποια πράγματα τα αγαπάμε αναγκαστικά. Η πολυκατοικία είναι στοιχείο της ταυτότητάς μας - για καλό και για κακό», σχολιάζει ο Πάνος Δραγώνας, που συνεπιμελήθηκε τη συζήτηση στη Στέγη.

Είναι τελικά άσχημη η πολυκατοικία της αντιπαροχής; «Δεν είναι θέμα ομορφιάς. Κάνουμε το λάθος να συγκρίνουμε την Αθήνα με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Η πολυκατοικία παρήγαγε κάτι νέο, ασχέτως αισθητικής», τονίζει η Ιωάννα Θεοχαροπούλου, επίκουρη καθηγήτρια στο Parsons the New School for Design της Νέας Υόρκης. «Οταν αρχές του 2000 ξεκίνησα το διδακτορικό μου για την Αθήνα, διαπίστωσα ότι είχα κουραστεί να ακούω όλα αυτά τα αρνητικά στερεότυπα που συνδέονταν με αυτήν. Η Αθήνα αναπτύχθηκε με τρόπο αποσπασματικό, ιδιαίτερο, και ως εκ τούτου δεν της λείπει το ενδιαφέρον. Παρότι δεν είναι τέλεια, υπάρχουν σε αυτήν ενδιαφέροντα στοιχεία, και ένα από αυτά είναι η πολυκατοικία. Δεν είναι ο στόχος μου να την ωραιοποίησω, αλλά υπάρχει μια αξία στην κατανόηση του παρελθόντος, της ιστορίας και της κοινωνίας που τη δημιούργησε. Γιατί δεν προσπαθούμε να την καταλάβουμε με τους δικούς της όρους;»

Η πολυκατοικία γεννιέται το 1929, οπότε καθιερώνεται ο νόμος περί οριζοντίου ιδιοκτησίας, ο οποίος ουσιαστικά συστήνει την ιδέα της αντιπαροχής, δηλαδή μιας συναλλαγής με φορολογικά προνόμια μεταξύ οικοπεδούχου και εργολάβου (ο πρώτος δίνει τη γη του, με αντάλλαγμα κάποια διαμερίσματα στο οικοδόμημα που θα χτίσει ο δεύτερος). Οι κατασκευαστές και οι αρχιτέκτονες των πρώτων πολυώροφων κτιρίων ανήκουν στην αστική τάξη. Μορφωμένοι και κοσμοπολίτες, ενδιαφέρονται για το καλύτερο δυνατό αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της περιόδου, δηλαδή της αρχιτεκτονικής του μοντέρνου κινήματος, είναι η μπλε πολυκατοικία του Κυριακούλη Παναγιωτάκου στα Εξάρχεια ή εκείνη της οδού Ζαΐμη των Βαλέντη-Μιχαηλίδη (1933).
Γιά νά διαβάσετε ολόκληρο τό ενδιαφέρον άρθρο τής ΣΕΛΑΝΑΣ ΒΡΟΝΤΗ πιέστε : ΕΔΩ