«Η Μνημοσύνη καταργεί τον θάνατο»

Συγκίνηση στον καλλιτεχνικό κόσμο για την απώλεια της μεγάλης ηθοποιού Αννας Συνοδινού

Θανάσης Θ. Νιάρχος

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Η κορυφαία των Χορών

Έφυγε από τη ζωή η Άννα Συνοδινού

Συλλυπητήρια από τον πολιτικό κόσμο για τον θάνατο της Αννας Συνοδινού

Προλογίζοντας το βιβλίο της «Αίνος στους άξιους» που είχε εκδοθεί στα τέλη του 1999, έγραφε, ανάμεσα στα άλλα, εξόχως καίρια και στοχαστικά, η Αννα Συνοδινού: «Από τα νεανικά μου χρόνια σημείωνα σε ένα σχολικό τετράδιο αγαπημένες στιγμές που άστραφταν και σβήνανε σαν τ' άστρα στο στερέωμα, για πρόσωπα που αγαπούσα πολύ και ζέσταιναν τη ζωή γύρω μου. Ετρεμα πάντα τη Λήθη, που σημαίνει θάνατο και διάλεξα τη Μνημοσύνη που τον καταργεί».

Επιλέγουμε με χαρά την εμψυχωτική αυτή προτροπή της Αννας Συνοδινού προκειμένου να αναπολήσουμε την καθάρια μορφή της, το απαράμιλλο παράστημά της, τη βαθιά πνευματικότητά της, τη χάρη του λόγου της. Τέλος, αυτό το είδος της παρουσίας που συναρπάζει με το απλό πέρασμά της, ακόμη κι όταν αγνοείς παντελώς ποιος ακριβώς είναι ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου. Αν πρόκειται για έναν χαρισματικό καλλιτέχνη ή για ένα πρόσωπο καθημερινό που οι περιπέτειες της ζωής το έχουν σμιλέψει μεταβάλλοντάς το σε έργο τέχνης.

Ανήκε σε ένα σπάνιο είδος ηθοποιών (στο οποίο, καταπώς μαρτυρείται, θα κατέτασσε κανείς την Ελένη Παπαδάκη και, σύμφωνα με δικές του προφορικές και γραπτές μαρτυρίες, τον Αλέξη Μινωτή), που προσήλθαν στο θέατρο άλλοτε από την πλατιά λεωφόρο και άλλοτε από τη στενωπό των Γραμμάτων. Δικαιολογούνταν, δηλαδή, να γίνει κάποιος ηθοποιός μόνο αν στόχος του ήταν να υπηρετήσει τους μεγάλους συγγραφείς, να υπάρξει ο ίδιος ως διάμεσος ανάμεσα στα κλασικά - παλαιότερα και νεότερα - κείμενα και στο κοινό.
Γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τόσο η Συνοδινού όσο και οι συνάδελφοι της, τους οποίους αναφέραμε αλλά και δυο - τρεις ακόμη, να λοξοκοιτάνε πολλούς ομοτέχνους τους που αντιλαμβάνονται το θέατρο ως φώτα, αναγνώριση, προβολή. Φτάνει να έβλεπε κανείς, εκτός από τις τεράστιες βιβλιοθήκες της, το πλήθος των φακέλων και των ντοσιέ που διατηρούσε η Αννα Συνοδινού με κείμενα, μελέτες, αποκόμματα εφημερίδων, επιστολές, για να συνειδητοποιήσει ότι ο όγκος της δουλειάς που χρειάζεται να καταβάλει ένας ηθοποιός, μεταβάλλει τη δίωρη ή τρίωρη διάρκεια μιας παράστασης σχεδόν σε ένα τίποτε. Ή να σε κάνει να αναρωτιέσαι αν άξιζε πραγματικά τόσος μόχθος για κάτι προορισμένο, όπως μια παράσταση, να εξατμιστεί αφού έχει συντελεστεί.
Τελικά, αν μια παράσταση θα μπορούσε να λογαριαστεί ως ένα είδος επένδυσης, ο μόχθος που κατατίθεται αντιπροσωπεύει κάτι το αφαντάστως μεγαλύτερο, το μη χειροπιαστό, μια αξία καθαρά πνευματική. Ετσι ώστε το θέατρο ως «μέσον» να υπήρξε για την Αννα Συνοδινού ό,τι ήταν για τον Μπετόβεν το βιολί, όταν αγανακτισμένος είχε αναφωνήσει: «Μα επιτέλους γιατί φαντάζεστε ότι γράφω, για ένα παλιοβιολί;».

Με αυτή την έννοια το θέατρο μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμη και για πολιτικούς σκοπούς, πάντα όμως από θέση περιωπής, όπως για παράδειγμα όταν ανέβασε η Συνοδινού στα χρόνια της δικτατορίας τη «Μαριάνα Πινέδα» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, μεταβάλλοντας το θέατρο Βρετάνια σε ναό αντιστασιακής έκφρασης.
Τη διεκδικούσαν εξίσου η πειθαρχία και η αυστηρότητα, όταν με την καλλιτεχνική της έκφραση όφειλε να υπερασπιστεί τη σοβαρότητα του επαγγέλματός της ώστε να μεταβάλλεται σε όργανο φρονηματισμού, παιδείας και ανάτασης, με μια ανθρώπινη γλυκύτητα που γινόταν παρηγορητική στις δύσκολες στιγμές των άλλων. Καθώς ως φιλελεύθερα θρησκευόμενος άνθρωπος που ήταν, σε αυτήν είχε προστρέξει η Μελίνα Μερκούρη - παρά τον δημόσιο διαπληκτισμό τους - όταν αισθάνθηκε μέσα στην επιδείνωση της αρρώστιας της την ανάγκη να συν-προσευχηθεί με έναν άλλον άνθρωπο.

Μια ηθοποιός, μια καλλιτέχνις, που ίσως να μην υπήρξε άλλη - σύμφωνα με μαρτυρία του σπουδαίου σκηνοθέτη Γιώργου Μιχαηλίδη - που να έχει απολαύσει μια πρωτοφανή ανταπόκριση στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Να έχει τελειώσει η παράσταση της «Αντιγόνης» με την Αννα Συνοδινού στον ομώνυμο ρόλο και το κοινό, αφού έχει χειροκροτήσει, να μένει καθηλωμένο, ακίνητο, άφωνο στις κερκίδες, προσμένοντας τη συνέχεια του θαύματος που του είχε αποκαλυφθεί.

Τη Δευτέρα στον Βύρωνα το τελευταίο αντίο
Η μεγάλη ηθοποιός γεννήθηκε στο Λουτράκι στις 21 Νοεμβρίου 1927. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (πρώην Βασιλικού) και διέπρεψε με πρωταγωνιστικούς της ρόλους στις τραγωδίες «Αντιγόνη» (1956, 1974 με το Εθνικό), «Ηλέκτρα» (1961), «Ανδρομάχη» (1963), «Ιφιγένεια» (1958), «Ελένη» καθώς και στην κωμωδία «Λυσιστράτη» (1960).Το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν σε ιδιωτική κλινική της Κυψέλης, καθώς ταλαιπωρήθηκε από μακροχρόνια ασθένεια (ζάχαρο). Η κηδεία της θα γίνει την ερχόμενη Δευτέρα (πιθανότατα δημοσία δαπάνη) στις 12 στο νεκροταφείο Βύρωνα.

από τήν ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ 

τής εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ"