Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΠΡΕΣΒΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΝΗ ΡΑΪΚΟΥ
Μπανγκόκ, 25 Ιουλίου 2014
Προς : Εισαγγελέα Διαφθοράς Αθηνών κα Ελ. Ράϊκου
Κοιν. : 1) Εισαγγελέα Διαφθοράς κ. Ιω. Τέντε 2) Γεν. Επιθεωρητή Δ.Δ. κ. Λ. Ρακιντζή
3) Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους
4) Γ.Λ.Κ. - Γεν. Δ/νση Δημοσιονομικών Ελέγχων
ΑΝΑΦΟΡΑ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ
Υπηρετώ στην Πρεσβεία Μπανγκόκ, με το βαθμό του Πρέσβυ.
Θεωρώ υπηρεσιακό μου καθήκον να σας υποβάλω την παρούσα Αναφορά, προκειμένου :
Α) να καταθέσω την προσωπική μου μαρτυρία για τις ατελέσφορες προσπάθειες μίας δεκαετίας (2004-2014) για τη διερεύνηση της χρηματοδότησης που έλαβε συγκεκριμένη ΜΚΟ από το Υπουργείο Εξωτερικών και
Β) να τεκμηριώσω την άποψη ότι, επί σειρά ετών, η ‘‘Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας’’ (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών δεν προάσπισε, ως ώφειλε, τα συμφέροντα του Ελληνικού Δημοσίου.
Α.1. Η ανάμειξή μου με το θέμα των ΜΚΟ, ξεκινά κατά τη θητεία μου ως Πρέσβεως στη Βηρυττό (2004-06), όταν είχα διαφωνήσει και με τα 9 αναπτυξιακά προγράμματα που χρηματοδοτούσε η ΥΔΑΣ στο Λίβανο. Κατήγγειλα τότε το όλο θέμα στο ΥΠΕΞ, αιτούμενος τη διενέργεια Ε.Δ.Ε. Παραδόξως, η διεξαγωγή της ανατέθηκε το 2005 στον ... Γενικό Δ/ντή της ΥΔΑΣ Πρέσβυ Κ. Καραμπέτση, παρά το ασυμβίβαστο ότι στο πρόσωπό του συνέπιπταν οι ιδιότητες του ελέγχοντος και του ελεγχομένου. Βεβαίως, δεν διαπιστώθηκε τίποτα το μεμπτό. Τις γενικότερες ενστάσεις μου για τον τρόπο λειτουργίας της ΥΔΑΣ, είχα γνωστοποιήσει επίσης το ίδιο έτος και στους συναδέλφους μου του ΥΠΕΞ, το δε κείμενο που είχα αποστείλει δημοσιεύθηκε στον ημερήσιο Τύπο (18.3.2005), με τίτλο ‘‘Καταγγελία Πρέσβυ - Σπατάλες εκατομμυρίων στην ΥΔΑΣ χωρίς κανέναν έλεγχο’’. Εννέα και πλέον έτη πριν, ήταν συνεπώς γνωστό στο ΥΠΕΞ τι συνέβαινε στην ΥΔΑΣ.
Α.2. Ειδικότερα, για το πρόγραμμα του...
συνέχεια
...‘‘Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσίου Δικαίου’’ (‘’ΕΚΔΔ’’) με την ονομασία ‘’Διοικητική μεταρρύθμιση στο Λίβανο’’ (προϋπολογισμού 350.000 ευρώ), έχω υποβάλει από το 2005, καθώς και την τελευταία διετία, σειρά εγγράφων προς την ΥΔΑΣ και προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ. Μόνο ίσως αποτέλεσμα των ενεργειών μου, το 2006, ήταν η εξοικονόμηση 175.000 ευρώ υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, χάρις στη ματαίωση της καταβολής της β’ δόσης χρηματοδότησης του προγράμματος.
Το 2012 όταν ξεκίνησαν οι έρευνες από την Οικονομική Αστυνομία (Ο.Α.) για το ‘’Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθετήσεων’’, κλήθηκα να καταθέσω επίσης τι γνωρίζω για το πρόγραμμα του ‘‘ΕΚΔΔ’’. Προκειμένου να ενημερωθώ ποιες εξελίξεις υπήρξαν από το 2006 και μετά, ζήτησα από την ΥΔΑΣ να μου δοθούν στοιχεία του φακέλου και απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα για τη δραστηριότητα του ‘‘ΕΚΔΔ’’ στο Λίβανο. Εις μάτην. Το ίδιο συνέβη και εφέτος όταν με κάλεσε πάλι η Ο.Α. για νέα κατάθεση. Η σημερινή επικεφαλής της ΥΔΑΣ αρνήθηκε να μου δώσει αντίγραφο του φακέλου, ούτε απάντησε ποτέ στα αναλυτικά ερωτήματα που έθεσα με τα έγγραφά μου 055ΝΒ/269/ΑΣ137 από 4.3.2014 (Συνημμ. ’’Α’’) και 2614.1/212/ΑΣ112 από 20.2.2014 (Συνημμ. ‘’Β’’). Το γεγονός ότι εν όψει κατάθεσής μου στις ανακριτικές αρχές, επιθυμούσα να πληροφορηθώ τι συνέχεια υπήρξε σε μια υπόθεση που είχα χειριστεί ως Πρέσβυς στη Βηρυττό, δεν θεωρήθηκε επαρκής λόγος για την ΥΔΑΣ.
Α.3. Υποθέτοντας ότι ενδεχομένως οι αρνήσεις αυτές οφείλονταν σε αβελτηρία ή σε συντεχνιακή αλληλεγγύη (‘’για να μην εκτεθούν συνάδελφοι που έχουν υπογράψει’’), απευθύνθηκα εν συνεχεία στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ και συγκεκριμένα στον καθ’ ύλην αρμόδιο Υφυπουργό Εξωτερικών Α. Γεροντόπουλο, υποβάλλοντας Αναφορά (055ΝΒ/ΑΣ195/24.3.2014 - Συνημμ. ’’Γ’’). Το Διπλωματικό Γραφείο Υφυπουργού διαβίβασε την Αναφορά μου στην ΥΔΑΣ (2005/191/14093/2.4.2014 - Συνημμ. ‘’Δ’’), ζητώντας να μου παρασχεθούν τα αιτούμενα στοιχεία, πλην όμως ουδέν συνέβη. Στις 6 Μαίου 2014 έστειλα στο Διπλωματικό Γραφείο του Υφυπουργού υπενθυμιστικό έγγραφο (055ΝΒ/ΑΣ285 - Συνημμ. ‘’Ε’’) στο οποίο ανέφερα ότι ‘’η μη παροχή των εν λόγω στοιχείων θα μπορούσε να ερμηνευθεί κακοβούλως, ως προσπάθεια συγκάλυψης του προγράμματος’’. Καμία απάντηση και πάλι, τόσο από την ΥΔΑΣ, όσο και από τον Υφυπουργό Α. Γεροντόπουλο. Απευθύνομαι συνεπώς σε εσάς, έχοντας εξαντλήσει κάθε ενέργεια προς την υπηρεσιακή και πολιτική ιεραρχία του Υπουργείου.
Α.4. Έτσι, παρά τις προσπάθειες μίας ολόκληρης δεκαετίας, καμία συνέχεια δεν δόθηκε μέχρι στιγμής όσον αφορά στις ενστάσεις μου για τη χρηματοδότηση του προγράμματος του ‘’ΕΚΔΔ’’ στο Λίβανο, που παραμένει πάντα σε εκκρεμότητα αν και ξεκίνησε το 2004 και θα έπρεπε να είχε περατωθεί το 2005. Είναι δε άγνωστο εάν το πρόγραμμα αυτό ολοκληρώθηκε ποτέ και ποιο συγκεκριμένο έργο παρήχθη.
Διευκρινίζεται ότι η ΜΚΟ ‘’ΕΚΔΔ’’ μετετράπη το 2007 σε Διεθνή Οργανισμό με την επωνυμία ‘’Ευρωπαϊκός Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου (‘’ΕΟΔΔ’’), με επικεφαλής πάντα τον καθ. Παν/μίου και δις πρώην υπηρεσιακό Υπουργό Εσωτερικών Σπ. Φλογαίτη. Σημειώνω ότι ‘’ΕΚΔΔ’’ και ‘’ΕΟΔΔ’’ : α) έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΥΔΑΣ συνολικά με 3.5 εκ. ευρώ για προγράμματα σε δεκάδες χώρες, β) επιχορηγούνται κάθε χρόνο από τη Δ1 Δ/νση του ΥΠΕΞ με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ και γ) έχουν επίσης λάβει χρηματοδοτήσεις και από άλλα Υπουργεία, μεταξύ των οποίων και το Υπουργείο Δικαιοσύνης (500.000 ευρώ). Υπογραμμίζεται ότι μεταξύ των προγραμμάτων του ‘’ΕΚΔΔ’’, με τη χρηματοδότηση πάντα του ΥΠΕΞ, ήταν επίσης η ‘’οικολογική προστασία‘’ των νησιών Φίτζι, Μαυρίκιος και Trinidad and Tobago. (βλ. ιστότοπο ‘‘ΕΟΔΔ’’ : www.eplo.eu
).
Η Ελλάδα έκανε ‘’εξαγωγή τεχνογνωσίας’’ σε χώρες πολυτελών τουριστικών
προορισμών, με τη μια μάλιστα από αυτές (Trinidad) να έχει κατά κεφαλήν
Α.Ε.Π. υψηλότερο της Ελλάδος.
Β.1. Σχετικά με το δεύτερο σημείο της παρούσας Αναφοράς, εάν δηλ. όλα αυτά τα χρόνια, η ΥΔΑΣ λειτούργησε ως μια υπηρεσία του Δημοσίου που κήδεται του δημοσίου χρήματος, σας αναφέρω ότι κατά τη δεκαετία 2000-2010, το Υπουργείο Εξωτερικών χρηματοδότησε 177 ΜΚΟ για 732 προγράμματα αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας, συνολικού ύψους 115.000.000 ευρώ. Από τα 732 προγράμματα, τα 198 θεωρούνται σήμερα ως ‘’ανοικτά’’, ήτοι ως μη οριστικώς εκκαθαρισθέντα, ενώ τα υπόλοιπα 534 ως ‘’κλειστά'', καθ’ ότι υποτίθεται ότι έχουν ήδη ‘’εκκαθαριστεί’’ από την ΥΔΑΣ. Επισημαίνεται ότι ‘’κλειστά’’ προγράμματα ήταν και αυτά του ‘’Διεθνούς Κέντρου Αποναρκοθέτησης’’ (κόστους 9 εκ. ευρώ) για τα οποία επιλήφθηκε η Δικαιοσύνη. (βλ. παράγρ. Β.2)
(ΣΗΜ.: Στο ποσό των 115.000.000 ευρώ δεν συμπεριλαμβάνονται 24.000.000 ευρώ που συγκεντρώθηκαν στον ‘’τηλε-μαραθώνιο’’, που είχε διοργανώσει η ΕΡΤ το 2005 για τα θύματα του τσουνάμι στην Ν.Α. Ασία, ποσό που περιήλθε επίσης στην ΥΔΑΣ για να διατεθεί για ανθρωπιστικές δράσεις και που δεν μπόρεσα να διαπιστώσω με σαφήνεια που και πως διετέθη.)
Β.2. Η παραπομπή στη Δικαιοσύνη ‘‘κλειστών’’ προγραμμάτων σημαίνει συνεπώς ότι η ‘‘εκκαθάρισή’’ τους δεν είχε καμία απολύτως αξία, αφού εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε ότι η ΥΔΑΣ δεν εξέταζε και δεν ελάμβανε υπόψη της :
α) τη σκοπιμότητα του κάθε προγράμματος
β) την καλή του εκτέλεση,
γ) την αξιολόγηση του πραγματικού κόστους του και
δ) την ωφέλεια που έπρεπε να αποκομίσουν οι αποδέκτριες χώρες καθώς και η Ελλάδα που -μέσω των προγραμμάτων αυτών-, θα έπρεπε να προβάλλεται η αναπτυξιακή και ανθρωπιστική συμβολή της.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην ιστοσελίδα της ΥΔΑΣ δεν αναρτήθηκαν ποτέ αναλυτικά στοιχεία για κανένα πρόγραμμα (βλ. www.hellenicaid.gr/ ),
ενώ θα έπρεπε να ήταν ανηρτημένα και στα αγγλικά, ώστε να προβάλλεται
διεθνώς η χώρα μας. Να αναφερθεί επίσης ότι ορισμένα προγράμματα δεν
είχαν αναπτυξιακό ή ανθρωπιστικό χαρακτήρα, όπως π.χ. η διοργάνωση
μουσικής βραδιάς με τη Νανά Μούσχουρη στην Κομοτηνή, εκλογική περιφέρεια
του τότε Υφυπουργού Εξωτερικών Ευρ. Στυλιανίδη (Ιούνιος 2005). Το
πρόσχημα που χρησιμοποιήθηκε για τη ‘’δικαιολόγηση’’ του κονδυλίου της
συναυλίας, ήταν ότι η εκδήλωση αποσκοπούσε να ‘’ευαισθητοποιήσει’’ το
κοινό για τη ‘’φτώχεια των λαών των αναπτυσσομένων χωρών’’.
Β.3. Φρονώ ότι το θεσμικό πλαίσιο της ΥΔΑΣ (Ν. 2731/1999 και Π.Δ. 224/2000) δεν εφαρμόστηκε όπως θα έπρεπε. Ενώ π.χ. προβλέπεται η λειτουργία μίας ‘’Επιτροπής Αξιολόγησης Προγραμμάτων’’, με αντικείμενο την εξέταση και έγκριση των χρηματοδοτήσεων των υποβληθεισών προτάσεων των ΜΚΟ, στην πραγματικότητα, η διαδικασία είχε κατά κανόνα τυπικό μόνο χαρακτήρα. Οι αποφάσεις της Επιτροπής λαμβάνονταν κατόπιν ‘’υποδείξεων’’ (δηλ. εντολών) των Γραφείων Υπουργών και Υφυπουργών του ΥΠΕΞ. Υψηλόβαθμοι υπάλληλοι τις εκτελούσαν πειθήνια για να εξασφαλίζουν υπηρεσιακή εύνοια, ήτοι προαγωγή ή / και μια καλή θέση στο εξωτερικό, που μεταφράζεται στην εξασφάλιση απολαβών της τάξης των 100.000 ευρώ ετησίως, ποσό πολλαπλάσιο δηλ. εκείνου με το οποίο αμείβεται ένας υπάλληλος όταν υπηρετεί στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου. Ουδέποτε υπήρξαν αντιδράσεις εκ των έσω, δηλ. από στελέχη της ΥΔΑΣ όταν διαπίστωναν επιλήψιμες πρακτικές. Μόνη ίσως εξαίρεση, ο υπηρετήσας εκεί, για μικρό χρονικό διάστημα, Πρέσβυς Ν. Μάτσης, που μόλις διαφώνησε ως προς τις διαδικασίες και μεθοδεύσεις που διαπίστωσε, μετατέθηκε πάραυτα σε άλλη Δ/νση του ΥΠΕΞ.
Β.4. Μια άλλη σοβαρή και σκόπιμη παράλειψη του συστήματος, είναι ότι δεν εφαρμόστηκε ούτε το θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει ρητά ότι οι κατά τόπους Διπλωματικές μας Αρχές (Πρεσβείες και Προξενεία) πρέπει :
α) να εκφράζουν τη σύμφωνη γνώμη τους πριν από την υπογραφή των συμβάσεων,
β) να συντάσσουν Εκθέσεις Προόδου του κάθε προγράμματος,
γ) να ελέγχουν και να θεωρούν τα παραστατικά δαπανών και
δ) να βεβαιώνουν την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Οι διαδικασίες αυτές δεν ετηρούντο από την ΥΔΑΣ. Στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι Διπλωματικές Αρχές πληροφορούνταν την ύπαρξη του προγράμματος στη χώρα ή στην περιοχή αρμοδιότητός τους, μετά την υπογραφή των συμβάσεων στην Αθήνα. Σε αρκετές περιπτώσεις γινόταν η αποπληρωμή του προγράμματος πριν από την ολοκλήρωσή του και χωρίς πιστοποίηση του έργου. Ο ρόλος των Διπλωματικών Αρχών αγνοείτο συστηματικά. Οι ‘’πιστοποιήσεις’’ των προγραμμάτων γινόντουσαν με βάση τις Εκθέσεις ‘’καλής εκτέλεσης’’ του έργου που συνέτασσαν οι … ίδιες οι ΜΚΟ. Προς ζημίαν βεβαίως των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου. Όταν για την παραμικρή δαπάνη του ΥΠΕΞ απαιτούνται σειρά υπογραφών, μεταφράσεων, θεωρήσεων και βεβαιώσεων, για τα εκατομμύρια της ΥΔΑΣ οι διαδικασίες ήταν, παραδόξως, υποτυπώδεις.
Β.5. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις, δεν γινόταν ουσιαστικός έλεγχος, παρακολούθηση και εποπτεία :
α) της πορείας υλοποίησης των προγραμμάτων,
β) της γνησιότητας των παραστατικών δαπανών και
γ) της αποτίμησης των αποτελεσμάτων.
Όπως προανέφερα, τα θεσμικά όργανα λειτουργούσαν μόνο με ‘’άνωθεν’’ εντολές, είναι δε αξιοσημείωτο ότι η ΥΔΑΣ είναι η μόνη Γενική Διεύθυνση του ΥΠΕΞ στην οποία προβλέπεται από το οργανόγραμμά της μετακλητός Γενικός Διευθυντής. Έτσι, στη θέση αυτή τοποθετούνταν και τοποθετούνται αποκλειστικά, άτομα της απόλυτης εμπιστοσύνης της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας. Δηλ. πρόσωπα που η επιλογή και η διάρκεια της θητείας τους εξαρτάται πλήρως από τους πολιτικούς προϊσταμένους τους. Όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα με την από διετίας επικεφαλής της ΥΔΑΣ που είναι συνταξιούχος Πρέσβυς με ανανεούμενες ανά τρίμηνο συμβάσεις, ήτοι υπό καθεστώς ανανεούμενης ‘‘ομηρείας’’.
Β.6. Εις επίρρωσιν των ανωτέρω, παραθέτω απόσπασμα του κατηγορητηρίου εις βάρος των υπευθύνων της ΜΚΟ ‘‘Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθετήσεων’’, σύμφωνα με επίσημη Ανακοίνωση της ΕΛΑΣ της 17ης Φεβρουαρίου 2014 :
α) Δεν ζητήθηκε, ως επιβαλλόταν, σε καμία περίπτωση αποναρκοθέτησης, στις χώρες εκτέλεσης των προγραμμάτων, η έγκριση της οικείας Ελληνικής Πρεσβείας, σχετικά με τη σκοπιμότητα υλοποίησης, β) Οι καταβολές χρηματοδότησης πραγματοποιούνταν ενώ δεν υποβάλλονταν εκθέσεις προόδου, γ) Γίνονταν δεκτά παραστατικά στην αραβική ή τη σερβική γλώσσα χωρίς να υπάρχει ελληνική μετάφραση, δ) Δεν πιστοποιούνταν η υλοποίηση των προγραμμάτων από τις οικείες ελληνικές Πρεσβείες, κάποιες φορές μάλιστα η εκτέλεση τελούσε σε άγνοια των διπλωματών και ε) Ο έλεγχος των παραστατικών που υποβάλλονταν από τη Μ.Κ.Ο., από πλευράς της αρμόδιας διεύθυνσης της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών, ήταν ανύπαρκτος.
Β.7. Θα πρέπει ακόμα να τονιστεί ότι η ‘’στεγανότητα’’ που ανέκαθεν χαρακτήριζε την ΥΔΑΣ δεν περιορίζεται μόνο σε όσους υπηρετούν εκεί, αλλά επεκτείνεται και στον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας της. Το 2012 έγινε καταγγελία για εξαφάνιση εγγράφων και παραστατικών επί Γενικού Διευθυντή της ΥΔΑΣ Αθ. Θεοδωράκη και η Ε.Δ.Ε που διατάχθηκε δεν απέδωσε καμία ευθύνη. Το Μάϊο εφέτος έγινε διάρρηξη σε φοριαμό της ΥΔΑΣ, αλλά δεν διενεργήθη Ε.Δ.Ε., ούτε καν κλήθηκε η Αστυνομία για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων. Γεγονός που θα έπρεπε να θορυβήσει το ΥΠΕΞ, αφού από αριθμό φακέλων λείπουν παραστατικά, όπως άλλωστε διαπίστωσε σε Έκθεσή της και ιδιωτική εταιρεία ελεγκτών (βλ. παρακάτω παράγρ.Β.9) η οποία επεσήμανε ‘’αδυναμία άμεσου εντοπισμού ουσιωδών εγγράφων που σχετίζονται με το κάθε πρόγραμμα.’’ Κατάσταση που δημιουργεί σοβαρά ερωτηματικά για τη δυνατότητα ελέγχου των ΜΚΟ, λόγω επίσης της μη λειτουργίας αξιόπιστης ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης και της μη ανάρτησης οιουδήποτε αρχείου ή πληροφορίας στο διαδίκτυο.
Β.8. Οι πολιτικοί προϊστάμενοι της ΥΔΑΣ, από το 2000 έως σήμερα, δηλ. οι καθ’ ύλην αρμόδιοι Υφυπουργοί Εξωτερικών διακρίνονται σε δυο κατηγορίες :
α) σε όσους επί θητείας τους, μεταξύ 2000-2010, εδίδοντο χρηματοδοτήσεις, με τον μεγάλο όγκο αυτών να έχουν εγκριθεί επί Υφυπουργών Α. Λοβέρδου και Ευρ. Στυλιανίδη και
β) σε εκείνους (Σπ. Κουβέλης, Δ. Δόλης, Κ. Τσιάρας, Α. Γεροντόπουλος) που μετά το 2010, μετά δηλ. τη διακοπή χρηματοδότησης νέων προγραμμάτων, θα έπρεπε να είχαν προβεί στον έλεγχο και στην επαναξιολόγηση όλων των ‘’ανοικτών’’ και ‘’κλειστών’’ προγραμμάτων, καθώς και στην αναζήτηση τυχόν ευθυνών, αφού είχε γίνει πλέον ευρέως γνωστό ότι πολλές χρηματοδοτήσεις ΜΚΟ έπασχαν σοβαρά.
Η πολιτική όμως βούληση ουδέποτε υπήρξε. Ενίοτε μάλιστα, άτομα του στενού περιβάλλοντος και των δυο κομμάτων ήταν μέλη Δ.Σ. ΜΚΟ που χρηματοδοτήθηκαν από το ΥΠΕΞ. Αναφέρω τη ΜΚΟ ‘’Δίκτυο για τη Δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη’’, (2,5 εκ. ευρώ), μέλος του Δ.Σ της οποίας ήταν σημερινός Γ.Γ. κόμματος και συνεργάτης στο παρελθόν του πρώην Υφυπουργού Ευρ. Στυλιανίδη. Ή την ΜΚΟ ‘‘HUMANET’’ (2.9 εκ ευρώ) μέλος του Δ.Σ. της οποίας ήταν/είναι η αδελφή πρώην Υπουργού. Όπως προκύπτει από τον πίνακα ‘’Αναλυτικής Κατάστασης Πληρωμών της ΥΔΑΣ’’, πολλές ΜΚΟ ελάμβαναν χρηματοδοτήσεις διαχρονικά, ενώ ορισμένες μόνο όταν ήταν στην κυβέρνηση το ένα ή το άλλο κόμμα. Όπως για παράδειγμα, η ΜΚΟ ‘‘Iνστιτούτο Στρατηγικών Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ) Ανδρέας Παπανδρέου’’, που χρηματοδοτήθηκε μόνο σε περίοδο που το κόμμα που την ίδρυσε ήταν στην εξουσία.
Β.9. Ποιες ήταν συνεπώς κατά την τελευταία 4ετία οι ενέργειες της ΥΔΑΣ για τον έλεγχο των παλαιοτέρων χρηματοδοτήσεών της ; Άποψή μου είναι ότι τα ελάχιστα που έγιναν, είχαν κυρίως προσχηματικό χαρακτήρα. Αποσκοπούσαν δηλ. να δίδεται η εντύπωση ότι επιζητείται η διαφάνεια, χωρίς στην πράξη να γίνεται κάτι ουσιαστικό προς την κατεύθυνση αυτή. Ενδεικτικό παράδειγμα, η ανάθεση (2012) του ελέγχου 80 ‘‘ανοικτών’’ προγραμμάτων στην ιδιωτική εταιρεία Ορκωτών Λογιστών ‘’Grant Thorton A.E.’’ (έναντι αμοιβής 40.000 ευρώ), η τελική Έκθεση της οποίας υποβλήθηκε το 2013 στον κ. Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Η Έκθεση στερείται ουσιαστικής αξίας, περιοριζόμενη στον οικονομικό και λογιστικό έλεγχο, ενώ διευκρινίζει ρητά ότι δεν έγινε έλεγχος σκοπιμότητας των προγραμμάτων και της επιλεξιμότητας των δαπανών που είχαν εγκριθεί από την ΥΔΑΣ. Σημειωτέον ότι η Έκθεση δεν δόθηκε ποτέ στη δημοσιότητα ή στη Βουλή, πιθανόν διότι επισημαίνει σοβαρές παραλείψεις στην ακολουθηθείσα διαδικασία εγκρίσεων και αποπληρωμών των προγραμμάτων που εκθέτουν την ΥΔΑΣ και τις πολιτικές ηγεσίες του παρελθόντος.
Β.10 Η ίδια παρελκυστική τακτική θεωρώ ότι συνεχίζεται και σήμερα. Τον Οκτώβριο του 2014 αναμένεται να παραδοθεί στο ΥΠΕΞ νέα Έκθεση οικονομικού και λογιστικού ελέγχου για 118 ‘‘ανοικτά’’ προγράμματα, η οποία ανατέθηκε στις αρχές του έτους στην εταιρεία ‘‘Nexia Eurostatus A.E.’’. Άλλη (τρίτη δηλαδή) ιδιωτική εταιρεία (ονόματι ‘’Win to Win Ο.Ε.’’) έχει αναλάβει παράλληλα (από την εποχή του Υφυπουργού Κ. Τσιάρα) την ‘‘επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων’’ της ΥΔΑΣ, χωρίς να αναφέρεται στη ‘‘Διαύγεια’’ πόσες δεκάδες χιλιάδες ευρώ είναι ετησίως η αμοιβή της. Εργασία που, βεβαίως, θα μπορούσε να γίνεται ανέξοδα για το Δημόσιο από τους υπαλλήλους της ΥΔΑΣ.
Οι χρόνοι παραγραφής εν τω μεταξύ ωριμάζουν και οι τόκοι υπηρημερίας για τις χρηματοδοτήσεις που θα πρέπει να επιστραφούν αυξάνονται, χωρίς να τους διεκδικεί κανείς. Πότε θα αποδοθούν στο Δημόσιο τα 6.2 εκ ευρώ που οφείλει από καταλογισμούς η ΜΚΟ ‘’Αλληλεγγύη’’ (που ίδρυσε η Εκκλησία της Ελλάδος), από τα συνολικά 23 εκ. ευρώ με τα οποία χρηματοδοτήθηκε από την ΥΔΑΣ ; Με ποιο τρόπο διεκδικεί σήμερα το ΥΠΕΞ το πολύ σημαντικό αυτό ποσό ;
Β.11. Κατόπιν των ανωτέρω, άποψή μου είναι ότι παράλληλα των εισαγγελικών ερευνών για διάφορες ΜΚΟ, θα ήταν σκόπιμο να εξετασθούν αυτοτελώς και οι τυχόν ευθύνες όσων υπηρέτησαν την τελευταία 14ετία σε διευθυντικές θέσεις στην ΥΔΑΣ. Καθ’ ότι τα αναπάντητα ερωτήματα είναι πολλά. Αναφέρω ενδεικτικά :
α) Γιατί η ΥΔΑΣ δεν προχωρά επί μια 4ετία στην τελική εκκαθάριση των ‘‘ανοικτών’’ προγραμμάτων τα οποία παραμένουν ‘’εν υπνώσει’’ εδώ και πολλά έτη, ούτως ώστε να επιστραφούν στο Δημόσιο χρηματοδοτήσεις που δόθηκαν σε ΜΚΟ που δεν εκπλήρωσαν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις ;
β) Γιατί η ΥΔΑΣ περιορίζεται στη ‘‘λογιστική’’ διάσταση των προγραμμάτων, ήτοι απλώς εάν οι προσθέσεις των παραστατικών δαπανών είναι σωστές και δεν διερευνά τι ακριβώς έκανε κάθε ΜΚΟ ; Τι νόημα έχει η ‘‘συνδρομή’’ των ιδιωτικών εταιρειών που προανέφερα ;
γ) Γιατί δεν ζητείται έστω και σήμερα από τις κατά τόπους Διπλωματικές μας Αρχές να διερευνήσουν τι έργο παρήγαγαν κατά το παρελθόν οι διάφορες ΜΚΟ στις χώρες αρμοδιότητός τους ;
δ) Γιατί η ΥΔΑΣ δεν προβαίνει στη διερεύνηση όσων τουλάχιστον προγραμμάτων έχουν καταγγελθεί ως παράνομες χρηματοδοτήσεις ;
ε) Γιατί η ΥΔΑΣ αρνείται να δώσει στοιχεία που της ζητούνται επίμονα για προγράμματα για τα οποία έχουν γίνει συγκεκριμένες υπηρεσιακές καταγγελίες, όπως αυτή που προανέφερα ;
στ) Γιατί η ΥΔΑΣ παραπέμπει παγίως τους επερωτώντες βουλευτές και το ΣΔΟΕ στο Ελεγκτικό Συνέδριο, χωρίς να δίνει ουσιαστικές απαντήσεις ;
ζ) Πόσες ΜΚΟ έχει παραπέμψει έως τώρα η ΥΔΑΣ, με δική της πρωτοβουλία, στη Δικαιοσύνη ;
Β.12. Σχετικά με τη γενικότερη στάση του προσωπικού της ΥΔΑΣ στις υφιστάμενες από ετών εκκρεμείς υποθέσεις ΜΚΟ, ενδιαφέρον είναι το κατωτέρω σχόλιο, που δημοσιεύθηκε στον Τύπο, στις 2.3.2014 :
‘‘Την ίδια στιγμή, η αργοπορία ελέγχου των δεδομένων (Σ.Σ. : στην ΥΔΑΣ) οδηγεί την υπόθεση σε ένα διαρκές βάλτωμα καθώς είναι ξεκάθαρο πως και το υπαλληλικό προσωπικό του υπουργείου Εξωτερικών δεν δείχνει διάθεση έρευνας, παρά τις ξεκάθαρες εντολές που έχει λάβει από την ηγεσία. Κι αυτό διότι μεγάλο μέρος των νυν ελεγκτών είναι εκείνοι που παλιότερα υπέγραφαν τις επίμαχες χρηματοδοτήσεις. Άρα ορισμένα άτομα είναι σήμερα και ελεγκτές και ελεγχόμενοι. Όπως γνωρίζουμε, τουλάχιστον 15 άτομα από την υπηρεσία έχουν συμμετοχή στις παράνομες εγκρίσεις κι αναφερόμαστε σε στελέχη της περιόδου 2002-2009, πολλά εκ των οποίων ακόμα και σήμερα βρίσκονται στις θέσεις τους. Δεν είναι τυχαίο το ότι μέχρι σήμερα έχουν προχωρήσει μονάχα 80 άμεσοι έλεγχοι σε 198 φακέλους, αν και ουσιαστικά από το υπουργείο Εξωτερικών θα πρέπει να ελεγχθεί το σύνολο των 500 υποθέσεων χρηματοδότησης.’’
(http://www.paron.gr/v3/article_print.php?id=86656&colid=37&catid=33&dt=2014-03-02%200:0:0 )
Εν κατακλείδι, θα ήθελα να προσθέσω το εξής : Η αναπτυξιακή δράση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής, που επιφέρει τη σύσφιξγη και την αναβάθμιση των σχέσεων με άλλα κράτη, τη στήριξη των οποίων έχουμε ανάγκη για τα εθνικά μας θέματα. Θεωρώ εγκληματικό ότι με τις πρακτικές αυτές ζημιώθηκε η Ελλάδα, αφού είναι πολύ αμφίβολο εάν αποκομίσαμε κάποιο κέρδος. Επίσης, πλην ορισμένων ΜΚΟ που τήρησαν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις, απάτες που διέπραξαν ΜΚΟ, ‘’υπό την αιγίδα’’ του ΥΠΕΞ, έγιναν αντιληπτές σε χώρες που προηγουμένως είχαν ενδεχομένως θετική εικόνα για την Ελλάδα. Με αποτέλεσμα να ζημιωθεί το όνομα της χώρας μας διεθνώς. Ουδεμία αμφιβολία έχω περί αυτού όσον αφορά στο Λίβανο, παρά τα εκατομμύρια που σπαταλήθηκαν.
Ν. Βαμβουνάκης
Πρέσβυς
Μπανγκόκ, 25 Ιουλίου 2014
Προς : Εισαγγελέα Διαφθοράς Αθηνών κα Ελ. Ράϊκου
Κοιν. : 1) Εισαγγελέα Διαφθοράς κ. Ιω. Τέντε 2) Γεν. Επιθεωρητή Δ.Δ. κ. Λ. Ρακιντζή
3) Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους
4) Γ.Λ.Κ. - Γεν. Δ/νση Δημοσιονομικών Ελέγχων
ΑΝΑΦΟΡΑ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ
Υπηρετώ στην Πρεσβεία Μπανγκόκ, με το βαθμό του Πρέσβυ.
Θεωρώ υπηρεσιακό μου καθήκον να σας υποβάλω την παρούσα Αναφορά, προκειμένου :
Α) να καταθέσω την προσωπική μου μαρτυρία για τις ατελέσφορες προσπάθειες μίας δεκαετίας (2004-2014) για τη διερεύνηση της χρηματοδότησης που έλαβε συγκεκριμένη ΜΚΟ από το Υπουργείο Εξωτερικών και
Β) να τεκμηριώσω την άποψη ότι, επί σειρά ετών, η ‘‘Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας’’ (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών δεν προάσπισε, ως ώφειλε, τα συμφέροντα του Ελληνικού Δημοσίου.
Α.1. Η ανάμειξή μου με το θέμα των ΜΚΟ, ξεκινά κατά τη θητεία μου ως Πρέσβεως στη Βηρυττό (2004-06), όταν είχα διαφωνήσει και με τα 9 αναπτυξιακά προγράμματα που χρηματοδοτούσε η ΥΔΑΣ στο Λίβανο. Κατήγγειλα τότε το όλο θέμα στο ΥΠΕΞ, αιτούμενος τη διενέργεια Ε.Δ.Ε. Παραδόξως, η διεξαγωγή της ανατέθηκε το 2005 στον ... Γενικό Δ/ντή της ΥΔΑΣ Πρέσβυ Κ. Καραμπέτση, παρά το ασυμβίβαστο ότι στο πρόσωπό του συνέπιπταν οι ιδιότητες του ελέγχοντος και του ελεγχομένου. Βεβαίως, δεν διαπιστώθηκε τίποτα το μεμπτό. Τις γενικότερες ενστάσεις μου για τον τρόπο λειτουργίας της ΥΔΑΣ, είχα γνωστοποιήσει επίσης το ίδιο έτος και στους συναδέλφους μου του ΥΠΕΞ, το δε κείμενο που είχα αποστείλει δημοσιεύθηκε στον ημερήσιο Τύπο (18.3.2005), με τίτλο ‘‘Καταγγελία Πρέσβυ - Σπατάλες εκατομμυρίων στην ΥΔΑΣ χωρίς κανέναν έλεγχο’’. Εννέα και πλέον έτη πριν, ήταν συνεπώς γνωστό στο ΥΠΕΞ τι συνέβαινε στην ΥΔΑΣ.
Α.2. Ειδικότερα, για το πρόγραμμα του...
συνέχεια
...‘‘Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσίου Δικαίου’’ (‘’ΕΚΔΔ’’) με την ονομασία ‘’Διοικητική μεταρρύθμιση στο Λίβανο’’ (προϋπολογισμού 350.000 ευρώ), έχω υποβάλει από το 2005, καθώς και την τελευταία διετία, σειρά εγγράφων προς την ΥΔΑΣ και προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ. Μόνο ίσως αποτέλεσμα των ενεργειών μου, το 2006, ήταν η εξοικονόμηση 175.000 ευρώ υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, χάρις στη ματαίωση της καταβολής της β’ δόσης χρηματοδότησης του προγράμματος.
Το 2012 όταν ξεκίνησαν οι έρευνες από την Οικονομική Αστυνομία (Ο.Α.) για το ‘’Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθετήσεων’’, κλήθηκα να καταθέσω επίσης τι γνωρίζω για το πρόγραμμα του ‘‘ΕΚΔΔ’’. Προκειμένου να ενημερωθώ ποιες εξελίξεις υπήρξαν από το 2006 και μετά, ζήτησα από την ΥΔΑΣ να μου δοθούν στοιχεία του φακέλου και απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα για τη δραστηριότητα του ‘‘ΕΚΔΔ’’ στο Λίβανο. Εις μάτην. Το ίδιο συνέβη και εφέτος όταν με κάλεσε πάλι η Ο.Α. για νέα κατάθεση. Η σημερινή επικεφαλής της ΥΔΑΣ αρνήθηκε να μου δώσει αντίγραφο του φακέλου, ούτε απάντησε ποτέ στα αναλυτικά ερωτήματα που έθεσα με τα έγγραφά μου 055ΝΒ/269/ΑΣ137 από 4.3.2014 (Συνημμ. ’’Α’’) και 2614.1/212/ΑΣ112 από 20.2.2014 (Συνημμ. ‘’Β’’). Το γεγονός ότι εν όψει κατάθεσής μου στις ανακριτικές αρχές, επιθυμούσα να πληροφορηθώ τι συνέχεια υπήρξε σε μια υπόθεση που είχα χειριστεί ως Πρέσβυς στη Βηρυττό, δεν θεωρήθηκε επαρκής λόγος για την ΥΔΑΣ.
Α.3. Υποθέτοντας ότι ενδεχομένως οι αρνήσεις αυτές οφείλονταν σε αβελτηρία ή σε συντεχνιακή αλληλεγγύη (‘’για να μην εκτεθούν συνάδελφοι που έχουν υπογράψει’’), απευθύνθηκα εν συνεχεία στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΞ και συγκεκριμένα στον καθ’ ύλην αρμόδιο Υφυπουργό Εξωτερικών Α. Γεροντόπουλο, υποβάλλοντας Αναφορά (055ΝΒ/ΑΣ195/24.3.2014 - Συνημμ. ’’Γ’’). Το Διπλωματικό Γραφείο Υφυπουργού διαβίβασε την Αναφορά μου στην ΥΔΑΣ (2005/191/14093/2.4.2014 - Συνημμ. ‘’Δ’’), ζητώντας να μου παρασχεθούν τα αιτούμενα στοιχεία, πλην όμως ουδέν συνέβη. Στις 6 Μαίου 2014 έστειλα στο Διπλωματικό Γραφείο του Υφυπουργού υπενθυμιστικό έγγραφο (055ΝΒ/ΑΣ285 - Συνημμ. ‘’Ε’’) στο οποίο ανέφερα ότι ‘’η μη παροχή των εν λόγω στοιχείων θα μπορούσε να ερμηνευθεί κακοβούλως, ως προσπάθεια συγκάλυψης του προγράμματος’’. Καμία απάντηση και πάλι, τόσο από την ΥΔΑΣ, όσο και από τον Υφυπουργό Α. Γεροντόπουλο. Απευθύνομαι συνεπώς σε εσάς, έχοντας εξαντλήσει κάθε ενέργεια προς την υπηρεσιακή και πολιτική ιεραρχία του Υπουργείου.
Α.4. Έτσι, παρά τις προσπάθειες μίας ολόκληρης δεκαετίας, καμία συνέχεια δεν δόθηκε μέχρι στιγμής όσον αφορά στις ενστάσεις μου για τη χρηματοδότηση του προγράμματος του ‘’ΕΚΔΔ’’ στο Λίβανο, που παραμένει πάντα σε εκκρεμότητα αν και ξεκίνησε το 2004 και θα έπρεπε να είχε περατωθεί το 2005. Είναι δε άγνωστο εάν το πρόγραμμα αυτό ολοκληρώθηκε ποτέ και ποιο συγκεκριμένο έργο παρήχθη.
Διευκρινίζεται ότι η ΜΚΟ ‘’ΕΚΔΔ’’ μετετράπη το 2007 σε Διεθνή Οργανισμό με την επωνυμία ‘’Ευρωπαϊκός Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου (‘’ΕΟΔΔ’’), με επικεφαλής πάντα τον καθ. Παν/μίου και δις πρώην υπηρεσιακό Υπουργό Εσωτερικών Σπ. Φλογαίτη. Σημειώνω ότι ‘’ΕΚΔΔ’’ και ‘’ΕΟΔΔ’’ : α) έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΥΔΑΣ συνολικά με 3.5 εκ. ευρώ για προγράμματα σε δεκάδες χώρες, β) επιχορηγούνται κάθε χρόνο από τη Δ1 Δ/νση του ΥΠΕΞ με εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ και γ) έχουν επίσης λάβει χρηματοδοτήσεις και από άλλα Υπουργεία, μεταξύ των οποίων και το Υπουργείο Δικαιοσύνης (500.000 ευρώ). Υπογραμμίζεται ότι μεταξύ των προγραμμάτων του ‘’ΕΚΔΔ’’, με τη χρηματοδότηση πάντα του ΥΠΕΞ, ήταν επίσης η ‘’οικολογική προστασία‘’ των νησιών Φίτζι, Μαυρίκιος και Trinidad and Tobago. (βλ. ιστότοπο ‘‘ΕΟΔΔ’’ : www.eplo.eu
).
Η Ελλάδα έκανε ‘’εξαγωγή τεχνογνωσίας’’ σε χώρες πολυτελών τουριστικών
προορισμών, με τη μια μάλιστα από αυτές (Trinidad) να έχει κατά κεφαλήν
Α.Ε.Π. υψηλότερο της Ελλάδος.Β.1. Σχετικά με το δεύτερο σημείο της παρούσας Αναφοράς, εάν δηλ. όλα αυτά τα χρόνια, η ΥΔΑΣ λειτούργησε ως μια υπηρεσία του Δημοσίου που κήδεται του δημοσίου χρήματος, σας αναφέρω ότι κατά τη δεκαετία 2000-2010, το Υπουργείο Εξωτερικών χρηματοδότησε 177 ΜΚΟ για 732 προγράμματα αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας, συνολικού ύψους 115.000.000 ευρώ. Από τα 732 προγράμματα, τα 198 θεωρούνται σήμερα ως ‘’ανοικτά’’, ήτοι ως μη οριστικώς εκκαθαρισθέντα, ενώ τα υπόλοιπα 534 ως ‘’κλειστά'', καθ’ ότι υποτίθεται ότι έχουν ήδη ‘’εκκαθαριστεί’’ από την ΥΔΑΣ. Επισημαίνεται ότι ‘’κλειστά’’ προγράμματα ήταν και αυτά του ‘’Διεθνούς Κέντρου Αποναρκοθέτησης’’ (κόστους 9 εκ. ευρώ) για τα οποία επιλήφθηκε η Δικαιοσύνη. (βλ. παράγρ. Β.2)
(ΣΗΜ.: Στο ποσό των 115.000.000 ευρώ δεν συμπεριλαμβάνονται 24.000.000 ευρώ που συγκεντρώθηκαν στον ‘’τηλε-μαραθώνιο’’, που είχε διοργανώσει η ΕΡΤ το 2005 για τα θύματα του τσουνάμι στην Ν.Α. Ασία, ποσό που περιήλθε επίσης στην ΥΔΑΣ για να διατεθεί για ανθρωπιστικές δράσεις και που δεν μπόρεσα να διαπιστώσω με σαφήνεια που και πως διετέθη.)
Β.2. Η παραπομπή στη Δικαιοσύνη ‘‘κλειστών’’ προγραμμάτων σημαίνει συνεπώς ότι η ‘‘εκκαθάρισή’’ τους δεν είχε καμία απολύτως αξία, αφού εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε ότι η ΥΔΑΣ δεν εξέταζε και δεν ελάμβανε υπόψη της :
α) τη σκοπιμότητα του κάθε προγράμματος
β) την καλή του εκτέλεση,
γ) την αξιολόγηση του πραγματικού κόστους του και
δ) την ωφέλεια που έπρεπε να αποκομίσουν οι αποδέκτριες χώρες καθώς και η Ελλάδα που -μέσω των προγραμμάτων αυτών-, θα έπρεπε να προβάλλεται η αναπτυξιακή και ανθρωπιστική συμβολή της.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην ιστοσελίδα της ΥΔΑΣ δεν αναρτήθηκαν ποτέ αναλυτικά στοιχεία για κανένα πρόγραμμα (βλ. www.hellenicaid.gr/
),
ενώ θα έπρεπε να ήταν ανηρτημένα και στα αγγλικά, ώστε να προβάλλεται
διεθνώς η χώρα μας. Να αναφερθεί επίσης ότι ορισμένα προγράμματα δεν
είχαν αναπτυξιακό ή ανθρωπιστικό χαρακτήρα, όπως π.χ. η διοργάνωση
μουσικής βραδιάς με τη Νανά Μούσχουρη στην Κομοτηνή, εκλογική περιφέρεια
του τότε Υφυπουργού Εξωτερικών Ευρ. Στυλιανίδη (Ιούνιος 2005). Το
πρόσχημα που χρησιμοποιήθηκε για τη ‘’δικαιολόγηση’’ του κονδυλίου της
συναυλίας, ήταν ότι η εκδήλωση αποσκοπούσε να ‘’ευαισθητοποιήσει’’ το
κοινό για τη ‘’φτώχεια των λαών των αναπτυσσομένων χωρών’’.Β.3. Φρονώ ότι το θεσμικό πλαίσιο της ΥΔΑΣ (Ν. 2731/1999 και Π.Δ. 224/2000) δεν εφαρμόστηκε όπως θα έπρεπε. Ενώ π.χ. προβλέπεται η λειτουργία μίας ‘’Επιτροπής Αξιολόγησης Προγραμμάτων’’, με αντικείμενο την εξέταση και έγκριση των χρηματοδοτήσεων των υποβληθεισών προτάσεων των ΜΚΟ, στην πραγματικότητα, η διαδικασία είχε κατά κανόνα τυπικό μόνο χαρακτήρα. Οι αποφάσεις της Επιτροπής λαμβάνονταν κατόπιν ‘’υποδείξεων’’ (δηλ. εντολών) των Γραφείων Υπουργών και Υφυπουργών του ΥΠΕΞ. Υψηλόβαθμοι υπάλληλοι τις εκτελούσαν πειθήνια για να εξασφαλίζουν υπηρεσιακή εύνοια, ήτοι προαγωγή ή / και μια καλή θέση στο εξωτερικό, που μεταφράζεται στην εξασφάλιση απολαβών της τάξης των 100.000 ευρώ ετησίως, ποσό πολλαπλάσιο δηλ. εκείνου με το οποίο αμείβεται ένας υπάλληλος όταν υπηρετεί στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου. Ουδέποτε υπήρξαν αντιδράσεις εκ των έσω, δηλ. από στελέχη της ΥΔΑΣ όταν διαπίστωναν επιλήψιμες πρακτικές. Μόνη ίσως εξαίρεση, ο υπηρετήσας εκεί, για μικρό χρονικό διάστημα, Πρέσβυς Ν. Μάτσης, που μόλις διαφώνησε ως προς τις διαδικασίες και μεθοδεύσεις που διαπίστωσε, μετατέθηκε πάραυτα σε άλλη Δ/νση του ΥΠΕΞ.
Β.4. Μια άλλη σοβαρή και σκόπιμη παράλειψη του συστήματος, είναι ότι δεν εφαρμόστηκε ούτε το θεσμικό πλαίσιο που προβλέπει ρητά ότι οι κατά τόπους Διπλωματικές μας Αρχές (Πρεσβείες και Προξενεία) πρέπει :
α) να εκφράζουν τη σύμφωνη γνώμη τους πριν από την υπογραφή των συμβάσεων,
β) να συντάσσουν Εκθέσεις Προόδου του κάθε προγράμματος,
γ) να ελέγχουν και να θεωρούν τα παραστατικά δαπανών και
δ) να βεβαιώνουν την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Οι διαδικασίες αυτές δεν ετηρούντο από την ΥΔΑΣ. Στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι Διπλωματικές Αρχές πληροφορούνταν την ύπαρξη του προγράμματος στη χώρα ή στην περιοχή αρμοδιότητός τους, μετά την υπογραφή των συμβάσεων στην Αθήνα. Σε αρκετές περιπτώσεις γινόταν η αποπληρωμή του προγράμματος πριν από την ολοκλήρωσή του και χωρίς πιστοποίηση του έργου. Ο ρόλος των Διπλωματικών Αρχών αγνοείτο συστηματικά. Οι ‘’πιστοποιήσεις’’ των προγραμμάτων γινόντουσαν με βάση τις Εκθέσεις ‘’καλής εκτέλεσης’’ του έργου που συνέτασσαν οι … ίδιες οι ΜΚΟ. Προς ζημίαν βεβαίως των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου. Όταν για την παραμικρή δαπάνη του ΥΠΕΞ απαιτούνται σειρά υπογραφών, μεταφράσεων, θεωρήσεων και βεβαιώσεων, για τα εκατομμύρια της ΥΔΑΣ οι διαδικασίες ήταν, παραδόξως, υποτυπώδεις.
Β.5. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις, δεν γινόταν ουσιαστικός έλεγχος, παρακολούθηση και εποπτεία :
α) της πορείας υλοποίησης των προγραμμάτων,
β) της γνησιότητας των παραστατικών δαπανών και
γ) της αποτίμησης των αποτελεσμάτων.
Όπως προανέφερα, τα θεσμικά όργανα λειτουργούσαν μόνο με ‘’άνωθεν’’ εντολές, είναι δε αξιοσημείωτο ότι η ΥΔΑΣ είναι η μόνη Γενική Διεύθυνση του ΥΠΕΞ στην οποία προβλέπεται από το οργανόγραμμά της μετακλητός Γενικός Διευθυντής. Έτσι, στη θέση αυτή τοποθετούνταν και τοποθετούνται αποκλειστικά, άτομα της απόλυτης εμπιστοσύνης της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας. Δηλ. πρόσωπα που η επιλογή και η διάρκεια της θητείας τους εξαρτάται πλήρως από τους πολιτικούς προϊσταμένους τους. Όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα με την από διετίας επικεφαλής της ΥΔΑΣ που είναι συνταξιούχος Πρέσβυς με ανανεούμενες ανά τρίμηνο συμβάσεις, ήτοι υπό καθεστώς ανανεούμενης ‘‘ομηρείας’’.
Β.6. Εις επίρρωσιν των ανωτέρω, παραθέτω απόσπασμα του κατηγορητηρίου εις βάρος των υπευθύνων της ΜΚΟ ‘‘Διεθνές Κέντρο Αποναρκοθετήσεων’’, σύμφωνα με επίσημη Ανακοίνωση της ΕΛΑΣ της 17ης Φεβρουαρίου 2014 :
α) Δεν ζητήθηκε, ως επιβαλλόταν, σε καμία περίπτωση αποναρκοθέτησης, στις χώρες εκτέλεσης των προγραμμάτων, η έγκριση της οικείας Ελληνικής Πρεσβείας, σχετικά με τη σκοπιμότητα υλοποίησης, β) Οι καταβολές χρηματοδότησης πραγματοποιούνταν ενώ δεν υποβάλλονταν εκθέσεις προόδου, γ) Γίνονταν δεκτά παραστατικά στην αραβική ή τη σερβική γλώσσα χωρίς να υπάρχει ελληνική μετάφραση, δ) Δεν πιστοποιούνταν η υλοποίηση των προγραμμάτων από τις οικείες ελληνικές Πρεσβείες, κάποιες φορές μάλιστα η εκτέλεση τελούσε σε άγνοια των διπλωματών και ε) Ο έλεγχος των παραστατικών που υποβάλλονταν από τη Μ.Κ.Ο., από πλευράς της αρμόδιας διεύθυνσης της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών, ήταν ανύπαρκτος.
Β.7. Θα πρέπει ακόμα να τονιστεί ότι η ‘’στεγανότητα’’ που ανέκαθεν χαρακτήριζε την ΥΔΑΣ δεν περιορίζεται μόνο σε όσους υπηρετούν εκεί, αλλά επεκτείνεται και στον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας της. Το 2012 έγινε καταγγελία για εξαφάνιση εγγράφων και παραστατικών επί Γενικού Διευθυντή της ΥΔΑΣ Αθ. Θεοδωράκη και η Ε.Δ.Ε που διατάχθηκε δεν απέδωσε καμία ευθύνη. Το Μάϊο εφέτος έγινε διάρρηξη σε φοριαμό της ΥΔΑΣ, αλλά δεν διενεργήθη Ε.Δ.Ε., ούτε καν κλήθηκε η Αστυνομία για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων. Γεγονός που θα έπρεπε να θορυβήσει το ΥΠΕΞ, αφού από αριθμό φακέλων λείπουν παραστατικά, όπως άλλωστε διαπίστωσε σε Έκθεσή της και ιδιωτική εταιρεία ελεγκτών (βλ. παρακάτω παράγρ.Β.9) η οποία επεσήμανε ‘’αδυναμία άμεσου εντοπισμού ουσιωδών εγγράφων που σχετίζονται με το κάθε πρόγραμμα.’’ Κατάσταση που δημιουργεί σοβαρά ερωτηματικά για τη δυνατότητα ελέγχου των ΜΚΟ, λόγω επίσης της μη λειτουργίας αξιόπιστης ηλεκτρονικής αρχειοθέτησης και της μη ανάρτησης οιουδήποτε αρχείου ή πληροφορίας στο διαδίκτυο.
Β.8. Οι πολιτικοί προϊστάμενοι της ΥΔΑΣ, από το 2000 έως σήμερα, δηλ. οι καθ’ ύλην αρμόδιοι Υφυπουργοί Εξωτερικών διακρίνονται σε δυο κατηγορίες :
α) σε όσους επί θητείας τους, μεταξύ 2000-2010, εδίδοντο χρηματοδοτήσεις, με τον μεγάλο όγκο αυτών να έχουν εγκριθεί επί Υφυπουργών Α. Λοβέρδου και Ευρ. Στυλιανίδη και
β) σε εκείνους (Σπ. Κουβέλης, Δ. Δόλης, Κ. Τσιάρας, Α. Γεροντόπουλος) που μετά το 2010, μετά δηλ. τη διακοπή χρηματοδότησης νέων προγραμμάτων, θα έπρεπε να είχαν προβεί στον έλεγχο και στην επαναξιολόγηση όλων των ‘’ανοικτών’’ και ‘’κλειστών’’ προγραμμάτων, καθώς και στην αναζήτηση τυχόν ευθυνών, αφού είχε γίνει πλέον ευρέως γνωστό ότι πολλές χρηματοδοτήσεις ΜΚΟ έπασχαν σοβαρά.
Η πολιτική όμως βούληση ουδέποτε υπήρξε. Ενίοτε μάλιστα, άτομα του στενού περιβάλλοντος και των δυο κομμάτων ήταν μέλη Δ.Σ. ΜΚΟ που χρηματοδοτήθηκαν από το ΥΠΕΞ. Αναφέρω τη ΜΚΟ ‘’Δίκτυο για τη Δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη’’, (2,5 εκ. ευρώ), μέλος του Δ.Σ της οποίας ήταν σημερινός Γ.Γ. κόμματος και συνεργάτης στο παρελθόν του πρώην Υφυπουργού Ευρ. Στυλιανίδη. Ή την ΜΚΟ ‘‘HUMANET’’ (2.9 εκ ευρώ) μέλος του Δ.Σ. της οποίας ήταν/είναι η αδελφή πρώην Υπουργού. Όπως προκύπτει από τον πίνακα ‘’Αναλυτικής Κατάστασης Πληρωμών της ΥΔΑΣ’’, πολλές ΜΚΟ ελάμβαναν χρηματοδοτήσεις διαχρονικά, ενώ ορισμένες μόνο όταν ήταν στην κυβέρνηση το ένα ή το άλλο κόμμα. Όπως για παράδειγμα, η ΜΚΟ ‘‘Iνστιτούτο Στρατηγικών Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ) Ανδρέας Παπανδρέου’’, που χρηματοδοτήθηκε μόνο σε περίοδο που το κόμμα που την ίδρυσε ήταν στην εξουσία.
Β.9. Ποιες ήταν συνεπώς κατά την τελευταία 4ετία οι ενέργειες της ΥΔΑΣ για τον έλεγχο των παλαιοτέρων χρηματοδοτήσεών της ; Άποψή μου είναι ότι τα ελάχιστα που έγιναν, είχαν κυρίως προσχηματικό χαρακτήρα. Αποσκοπούσαν δηλ. να δίδεται η εντύπωση ότι επιζητείται η διαφάνεια, χωρίς στην πράξη να γίνεται κάτι ουσιαστικό προς την κατεύθυνση αυτή. Ενδεικτικό παράδειγμα, η ανάθεση (2012) του ελέγχου 80 ‘‘ανοικτών’’ προγραμμάτων στην ιδιωτική εταιρεία Ορκωτών Λογιστών ‘’Grant Thorton A.E.’’ (έναντι αμοιβής 40.000 ευρώ), η τελική Έκθεση της οποίας υποβλήθηκε το 2013 στον κ. Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Η Έκθεση στερείται ουσιαστικής αξίας, περιοριζόμενη στον οικονομικό και λογιστικό έλεγχο, ενώ διευκρινίζει ρητά ότι δεν έγινε έλεγχος σκοπιμότητας των προγραμμάτων και της επιλεξιμότητας των δαπανών που είχαν εγκριθεί από την ΥΔΑΣ. Σημειωτέον ότι η Έκθεση δεν δόθηκε ποτέ στη δημοσιότητα ή στη Βουλή, πιθανόν διότι επισημαίνει σοβαρές παραλείψεις στην ακολουθηθείσα διαδικασία εγκρίσεων και αποπληρωμών των προγραμμάτων που εκθέτουν την ΥΔΑΣ και τις πολιτικές ηγεσίες του παρελθόντος.
Β.10 Η ίδια παρελκυστική τακτική θεωρώ ότι συνεχίζεται και σήμερα. Τον Οκτώβριο του 2014 αναμένεται να παραδοθεί στο ΥΠΕΞ νέα Έκθεση οικονομικού και λογιστικού ελέγχου για 118 ‘‘ανοικτά’’ προγράμματα, η οποία ανατέθηκε στις αρχές του έτους στην εταιρεία ‘‘Nexia Eurostatus A.E.’’. Άλλη (τρίτη δηλαδή) ιδιωτική εταιρεία (ονόματι ‘’Win to Win Ο.Ε.’’) έχει αναλάβει παράλληλα (από την εποχή του Υφυπουργού Κ. Τσιάρα) την ‘‘επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων’’ της ΥΔΑΣ, χωρίς να αναφέρεται στη ‘‘Διαύγεια’’ πόσες δεκάδες χιλιάδες ευρώ είναι ετησίως η αμοιβή της. Εργασία που, βεβαίως, θα μπορούσε να γίνεται ανέξοδα για το Δημόσιο από τους υπαλλήλους της ΥΔΑΣ.
Οι χρόνοι παραγραφής εν τω μεταξύ ωριμάζουν και οι τόκοι υπηρημερίας για τις χρηματοδοτήσεις που θα πρέπει να επιστραφούν αυξάνονται, χωρίς να τους διεκδικεί κανείς. Πότε θα αποδοθούν στο Δημόσιο τα 6.2 εκ ευρώ που οφείλει από καταλογισμούς η ΜΚΟ ‘’Αλληλεγγύη’’ (που ίδρυσε η Εκκλησία της Ελλάδος), από τα συνολικά 23 εκ. ευρώ με τα οποία χρηματοδοτήθηκε από την ΥΔΑΣ ; Με ποιο τρόπο διεκδικεί σήμερα το ΥΠΕΞ το πολύ σημαντικό αυτό ποσό ;
Β.11. Κατόπιν των ανωτέρω, άποψή μου είναι ότι παράλληλα των εισαγγελικών ερευνών για διάφορες ΜΚΟ, θα ήταν σκόπιμο να εξετασθούν αυτοτελώς και οι τυχόν ευθύνες όσων υπηρέτησαν την τελευταία 14ετία σε διευθυντικές θέσεις στην ΥΔΑΣ. Καθ’ ότι τα αναπάντητα ερωτήματα είναι πολλά. Αναφέρω ενδεικτικά :
α) Γιατί η ΥΔΑΣ δεν προχωρά επί μια 4ετία στην τελική εκκαθάριση των ‘‘ανοικτών’’ προγραμμάτων τα οποία παραμένουν ‘’εν υπνώσει’’ εδώ και πολλά έτη, ούτως ώστε να επιστραφούν στο Δημόσιο χρηματοδοτήσεις που δόθηκαν σε ΜΚΟ που δεν εκπλήρωσαν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις ;
β) Γιατί η ΥΔΑΣ περιορίζεται στη ‘‘λογιστική’’ διάσταση των προγραμμάτων, ήτοι απλώς εάν οι προσθέσεις των παραστατικών δαπανών είναι σωστές και δεν διερευνά τι ακριβώς έκανε κάθε ΜΚΟ ; Τι νόημα έχει η ‘‘συνδρομή’’ των ιδιωτικών εταιρειών που προανέφερα ;
γ) Γιατί δεν ζητείται έστω και σήμερα από τις κατά τόπους Διπλωματικές μας Αρχές να διερευνήσουν τι έργο παρήγαγαν κατά το παρελθόν οι διάφορες ΜΚΟ στις χώρες αρμοδιότητός τους ;
δ) Γιατί η ΥΔΑΣ δεν προβαίνει στη διερεύνηση όσων τουλάχιστον προγραμμάτων έχουν καταγγελθεί ως παράνομες χρηματοδοτήσεις ;
ε) Γιατί η ΥΔΑΣ αρνείται να δώσει στοιχεία που της ζητούνται επίμονα για προγράμματα για τα οποία έχουν γίνει συγκεκριμένες υπηρεσιακές καταγγελίες, όπως αυτή που προανέφερα ;
στ) Γιατί η ΥΔΑΣ παραπέμπει παγίως τους επερωτώντες βουλευτές και το ΣΔΟΕ στο Ελεγκτικό Συνέδριο, χωρίς να δίνει ουσιαστικές απαντήσεις ;
ζ) Πόσες ΜΚΟ έχει παραπέμψει έως τώρα η ΥΔΑΣ, με δική της πρωτοβουλία, στη Δικαιοσύνη ;
Β.12. Σχετικά με τη γενικότερη στάση του προσωπικού της ΥΔΑΣ στις υφιστάμενες από ετών εκκρεμείς υποθέσεις ΜΚΟ, ενδιαφέρον είναι το κατωτέρω σχόλιο, που δημοσιεύθηκε στον Τύπο, στις 2.3.2014 :
‘‘Την ίδια στιγμή, η αργοπορία ελέγχου των δεδομένων (Σ.Σ. : στην ΥΔΑΣ) οδηγεί την υπόθεση σε ένα διαρκές βάλτωμα καθώς είναι ξεκάθαρο πως και το υπαλληλικό προσωπικό του υπουργείου Εξωτερικών δεν δείχνει διάθεση έρευνας, παρά τις ξεκάθαρες εντολές που έχει λάβει από την ηγεσία. Κι αυτό διότι μεγάλο μέρος των νυν ελεγκτών είναι εκείνοι που παλιότερα υπέγραφαν τις επίμαχες χρηματοδοτήσεις. Άρα ορισμένα άτομα είναι σήμερα και ελεγκτές και ελεγχόμενοι. Όπως γνωρίζουμε, τουλάχιστον 15 άτομα από την υπηρεσία έχουν συμμετοχή στις παράνομες εγκρίσεις κι αναφερόμαστε σε στελέχη της περιόδου 2002-2009, πολλά εκ των οποίων ακόμα και σήμερα βρίσκονται στις θέσεις τους. Δεν είναι τυχαίο το ότι μέχρι σήμερα έχουν προχωρήσει μονάχα 80 άμεσοι έλεγχοι σε 198 φακέλους, αν και ουσιαστικά από το υπουργείο Εξωτερικών θα πρέπει να ελεγχθεί το σύνολο των 500 υποθέσεων χρηματοδότησης.’’
(http://www.paron.gr/v3/article_print.php?id=86656&colid=37&catid=33&dt=2014-03-02%200:0:0
)Εν κατακλείδι, θα ήθελα να προσθέσω το εξής : Η αναπτυξιακή δράση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο της εξωτερικής πολιτικής, που επιφέρει τη σύσφιξγη και την αναβάθμιση των σχέσεων με άλλα κράτη, τη στήριξη των οποίων έχουμε ανάγκη για τα εθνικά μας θέματα. Θεωρώ εγκληματικό ότι με τις πρακτικές αυτές ζημιώθηκε η Ελλάδα, αφού είναι πολύ αμφίβολο εάν αποκομίσαμε κάποιο κέρδος. Επίσης, πλην ορισμένων ΜΚΟ που τήρησαν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις, απάτες που διέπραξαν ΜΚΟ, ‘’υπό την αιγίδα’’ του ΥΠΕΞ, έγιναν αντιληπτές σε χώρες που προηγουμένως είχαν ενδεχομένως θετική εικόνα για την Ελλάδα. Με αποτέλεσμα να ζημιωθεί το όνομα της χώρας μας διεθνώς. Ουδεμία αμφιβολία έχω περί αυτού όσον αφορά στο Λίβανο, παρά τα εκατομμύρια που σπαταλήθηκαν.
Ν. Βαμβουνάκης
Πρέσβυς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.