Η κρίση έχει επιφέρει μια μεγάλη αλλαγή στο ζήτημα των ανισοτήτων. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, και κυρίως στη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι ανισότητες δεν έχουν πάψει να αυξάνονται από τη δεκαετία του '80 κι ύστερα. Αυτό που συνέβη με την κρίση είναι ότι επήλθε στασιμότητα ή και μείωση των εισοδημάτων πολλών ανθρώπων και ταυτόχρονα συνειδητοποιήθηκε ότι υπάρχουν ομάδες με πολύ υψηλά εισοδήματα, τα οποία επιπλέον αυξάνονται την τελευταία εικοσαετία.
Έτσι, το ζήτημα ήρθε με εκρηκτικό τρόπο στην επιφάνεια. Επιπλέον, στις Ηνωμένες Πολιτείες, και σε ένα βαθμό στην Ισπανία, οι τράπεζες διασώθηκαν με χρήματα των φορολογουμένων. Οι πολίτες αντελήφθησαν έτσι ότι για τους πλούσιους το Κράτος αποτελεί εγγύηση. Με τους υπόλοιπους φορολογούμενους, αντίθετα, συμβαίνει το εξής: Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, βάζουν το χέρι στην τσέπη, κι όταν πάνε καλά, δεν επωφελούνται. Όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων, οι πολίτες που δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν το δάνειό τους άρχισαν να αναρωτιούνται γιατί δεν συνέβαινε το ίδιο με τους άλλους. Το πρόβλημα των ανισοτήτων, που εμείς οι ειδικοί γνωρίζαμε το μέγεθός του, απέκτησε έτσι ξαφνικά έναν κοινωνικό χαρακτήρα.
Σήμερα ξέρουμε ότι οι ανισότητες δεν βοηθούν την ανάπτυξη. Αν οι πλούσιοι δεν ενδιαφέρονται να χρηματοδοτήσουν την εκπαίδευση, τα νοσοκομεία ή τους δρόμους, τότε οι ανισότητες μεγαλώνουν. Όταν υπάρχει ανισότητα στις ευκαιρίες, τότε χάνεις και τους έξυπνους ανθρώπους και αυτό δεν είναι καλή ιδέα από οικονομική άποψη. Κι ύστερα υπάρχει το θέμα της κοινωνικής συνοχής. Οι χώρες με μεγάλες ανισότητες είναι βαθιά διχασμένες και δεν μπορούν να λειτουργήσουν ούτε να υπάρξουν ως κοινωνίες. Το θέμα λοιπόν δεν είναι αν μας αρέσουν ή όχι οι ανισότητες, αλλά ότι είναι δηλητηριώδεις, καταστρέφουν τις κοινωνίες και βλάπτουν τη δημοκρατία.
Από την άλλη πλευρά, δεν πρέπει να ισοπεδώνουμε τον μεγάλο πλούτο. Υπάρχουν οι πολύ πλούσιοι που κάνουν πράγματα, όπως η Microsoft. Έπειτα υπάρχουν εκείνοι που επωφελούνται από το κρατικό μονοπώλιο και που έχουν κληρονομήσει τον πλούτο τους. Υπάρχουν τέλος εκείνοι που χρησιμοποιούν την πολιτική τους εξουσία για να γίνουν πλούσιοι, όπως ο Μπερλουσκόνι. Η διάκριση αυτή είναι χρήσιμη για την άσκηση κοινωνικών πιέσεων ώστε να αλλάξει η κατάσταση.
Το 80% των εισοδημάτων ενός ανθρώπου εξαρτάται από το πού έχει γεννηθεί και από την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκουν οι γονείς του. Μόνο το υπόλοιπο έχει σχέση με την προσπάθεια, την τύχη, τη φυλή και το γένος. Με άλλα λόγια, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι εξωγενείς παράγοντες και όχι η αξιοκρατία. Εγώ, αν μπορούσα να διαλέξω πού θα γεννιόμουν, θα διάλεγα το Λουξεμβούργο, γιατί όσο πιο πλούσια είναι μια χώρα τόσο το καλύτερο. Μια άλλη επιλογή θα ήταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και θα ακολουθούσαν οι χώρες με καλή πρόσβαση στα δημόσια αγαθά, όπως οι σκανδιναβικές.
Η ανισότητα ξεκινά σε εθνικό επίπεδο, όπου δρουν οι κυβερνήσεις, αλλά ύστερα έρχεται η μετανάστευση που ανατρέπει την έννοια των συνόρων. Η μετανάστευση είναι το αποτέλεσμα μιας πολύ άνισης παγκοσμιοποίησης. Ποτέ στην ιστορία δεν υπήρχε τόση ανισότητα. Η παγκοσμιοποίηση καθιστά επίσης πιο φτηνή και πιο εύκολη τη μετανάστευση σε μια άλλη χώρα. Το πρόβλημα γίνεται πιο περίπλοκο από το γεγονός ότι η Ευρώπη διέρχεται κρίση και, αντίθετα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν έχει συνηθίσει να δέχεται μετανάστες. Επιπλέον, εξαιτίας των δημογραφικών αλλαγών, η υποσαχάρια Αφρική θα έχει σε 30 χρόνια τον τριπλάσιο πληθυσμό από εκείνον της Ευρώπης. Για τον λόγο αυτό, είναι αδύνατο μακροπρόθεσμα να αποτραπεί το πρόβλημα. Η μόνη λύση είναι ένα σύστημα ποσοστώσεων. Πρέπει να καταλάβουμε ότι η μετανάστευση δεν γεννιέται από το πουθενά, συνιστά μια κυκλοφορία εργαζομένων παράλληλη με την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και υπηρεσιών. Δεν μπορούμε να θέλουμε το ένα, αλλά όχι το άλλο. Δεν μπορούμε να διατηρούμε μια επιλεκτική παγκοσμιοποίηση.
(Πηγή: El Pais)
* Ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς είναι Σερβοαμερικανός οικονομολόγος, πρώην οικονομικός διευθυντής του τμήματος ερευνών της Παγκόσμιας Τράπεζας (1991- 2013) και σήμερα, καθηγητής στο City University της Νέας Υόρκης
από amna.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.