Πέτσωμα, στραβόξυλα και ακριβά σκαριά

«Θυμάμαι ότι μου άρεσε πολύ η θάλασσα και περισσότερο απ’ όλα τα ξύλινα καράβια. Παιδική μου επιθυμία ήταν να γίνω καπετάνιος», λέει στην «Κ» ο κ. Μάρας.

4

ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ

«Να βαρεθώ; Ποτέ! Ισα ίσα, επειδή αυτές τις ημέρες είμαι απασχολημένος με την έκθεση και δεν ασχολήθηκα με την κατασκευή, μου έλειψε πολύ». Και κάπως έτσι ο 65χρονος μηχανολόγος-μηχανικός Δημήτρης Μάρας βάζει τα γυαλιά σε όλους εμάς που έχουμε κατά καιρούς καταπιαστεί με διάφορα χόμπι και δραστηριότητες τα οποία έχουμε εγκαταλείψει σύντομα. Σαράντα πέντε ολόκληρα χρόνια ασχολείται με την κατασκευή μοντέλων πλοίων, έχοντας σήμερα τη μεγαλύτερη συλλογή στην Ελλάδα, με 150 διαφορετικά ξύλινα ομοιώματα παραδοσιακών ιστιοφόρων πλοίων της χώρας και της Μεσογείου που ακολουθούν τη ναυπηγική ιστορία της περιοχής από την αρχαιότητα μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα. Σαράντα από αυτά τα ομοιώματα, διαστάσεων από 60 εκ. έως 1,5 μ., παρουσιάζονται από σήμερα στο Μουσείο Ηρακλειδών στο Θησείο, στο πλαίσιο της έκθεσης «Πλεύσις» για τη ναυπηγική και ναυσιπλοΐα των Ελλήνων από την αρχαιότητα έως τους νεότερους χρόνους.
«Από μικρός, όσο μπορώ να θυμηθώ τον εαυτό μου, μου άρεσαν οι κατασκευές», λέει ο κ. Μάρας στην «Κ». «Κατασκεύαζα μόνος...

 συνέχεια...μου, με πενιχρά τότε μέσα, τα παιχνίδια μου, αυτοκινητάκια με σύρμα, μπάλες, πατίνια. Θυμάμαι επίσης ότι μου άρεσε πολύ η θάλασσα και περισσότερο απ’ όλα τα ξύλινα παραδοσιακά καράβια. Παιδική μου επιθυμία ήταν να γίνω καπετάνιος». Αρχισε να ασχολείται με την κατασκευή μοντέλων πλοίων στα 20. «Θαύμαζα όσους ασχολούνταν με τα ομοιώματα, την τέχνη, τη λεπτομέρεια και αποφάσισα να το μάθω. Αγόραζα κιτ που είχαν όλα τα απαραίτητα υλικά και οδηγίες.
Αρχικά ασχολήθηκα με απλές κατασκευές, όσο όμως αποκτούσα εμπειρία, προμηθευόμουν κιτ που απαιτούσαν περισσότερες γνώσεις και εμπειρία». Κάποια στιγμή έφθασε να έχει φτιάξει τα μεγαλύτερα, δυσκολότερα και ακριβότερα μοντέλα που κυκλοφορούσαν στην παγκόσμια αγορά: Wasa, Sovereign of the Seas, Soleil Royal, Victory, USS Constitution, Amerigo Vespucci κ.ά. Κάποια από αυτά απαιτούσαν μήνες δουλειάς. Οταν τα ολοκλήρωσε, δεν έμενε κάτι άλλο να φτιάξει.
«Τότε αποφάσισα να ασχοληθώ με τα ελληνικά σκαριά. Ομως δεν υπήρχε στην αγορά τίποτα να με βοηθήσει και η βιβλιογραφία ήταν πενιχρή. Αρχισα λοιπόν να επισκέπτομαι καρνάγια σε Θεσσαλονίκη, Ιερισσό, Καβάλα, Σκιάθο, Μυτιλήνη, Σάμο κ.α., να συνομιλώ με καραβομαραγκούς, να συλλέγω πληροφορίες. Αγόρασα τα απαραίτητα ξυλουργικά μηχανήματα και εργαλεία και έφτιαξα το πρώτο μου τρεχαντήρι με σχέδια που μου έδωσε ένας καραβομαραγκός».
Από την πρώτη στιγμή υποσχέθηκε στον εαυτό του ότι θα κατασκευάζει ομοιώματα πλοίων με παραδοσιακό τρόπο και χρησιμοποιώντας παραδοσιακά υλικά, άσχετα με το κόστος και τον χρόνο που αυτό θα απαιτούσε. «Μέχρι σήμερα, εάν κρίνω ότι κάτι ξεφεύγει του σκοπού αυτού, το αφαιρώ και το ξανακατασκευάζω».
Γι’ αυτό το κύριο υλικό κατασκευής των ομοιωμάτων του είναι το εξαιρετικής ποιότητας πεύκο, που χρησιμοποιούνταν τότε, η επεξεργασία του οποίου είναι απαιτητική, ενώ δύσκολη είναι και η προμήθειά του. Η μέθοδος κατασκευής είναι επίσης όμοια με αυτή που χρησιμοποιούσαν οι καραβομαραγκοί στις αντίστοιχες περιόδους της ιστορίας. «Οι αρχαίοι Ελληνες κατασκεύαζαν τα πλοία τους αντίστροφα από τον τρόπο που κατασκευάζονται σήμερα, δηλαδή πρώτα έφτιαχναν το πέτσωμα της γάστρας και μετά τοποθετούσαν τον εσωτερικό σκελετό, τα γνωστά στραβόξυλα», εξηγεί ο ίδιος. Ακόμα και το ράψιμο των πανιών το κάνει ο ίδιος με παραδοσιακό τρόπο ραφής.
Με τα χρόνια, ο κ. Μάρας κατασκεύασε όλα τα ομοιώματα πλοίων για τα οποία βρήκε σχέδια και, όταν οι πληροφορίες αυτές στέρεψαν, άρχισε να ταξιδεύει. «Τα σχέδια για την κατασκευή της φρεγάτας “Ελλάς”, ναυαρχίδας του Μιαούλη, τα προμηθεύθηκα από την Αμερική. Ενα χρόνο μού πήρε αυτό το έργο, εργαζόμενος οκτάωρο ημερησίως. Τα σχέδια για την ατμοκορβέτα “Καρτερία” τα πήρα από την Αγγλία. Για την κατασκευή της γάστρας αρκετών ελληνικών μοντέλων, όπως μπρίκι, μπρογκαντίνι, γολέτα, γολετόμπρικο, ακολούθησα τα σχέδια αντίστοιχων πλοίων από Ιταλία, για την ιστιοφορία άντλησα πληροφορίες από πίνακες λαϊκών ζωγράφων, διότι οι Ελληνες πλοιοκτήτες είχαν τη συνήθεια να αναθέτουν σε ζωγράφους την αποτύπωση των πλοίων τους».
Η εμμονή του στη λεπτομέρεια είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας συλλογής που όμοιά της δεν υπάρχει. Τα έργα του είναι περιζήτητα, διάφοροι φορείς εντός και εκτός Ελλάδος του ζητούν να τα εκθέσουν. «Είναι συχνά πολύ δύσκολο, τα έξοδα είναι πολλά, απαιτείται, για παράδειγμα, η κατασκευή ειδικών κιβωτίων και προθηκών». Ομως, από σήμερα έως τα τέλη Μαΐου, κάθε ενδιαφερόμενος έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει τα περίτεχνα ομοιώματά του στο Μουσείο Ηρακλειδών και να ταξιδέψει στην ιστορία της χώρας από θαλάσσης. «Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα έφθανα εδώ. Είμαι ικανοποιημένος γιατί κάνω κάτι δημιουργικό».

Έντυπη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ