Η πολιτική την εποχή του Διαδικτύου

ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ

 Θ​​α υπήρχε ο Ντόναλντ Τραμπ ως φαινόμενο χωρίς το Ιντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Η απάντηση είναι «όχι». Ο εκκεντρικός δισεκατομμυριούχος δεν θα είχε αντέξει να φθάσει καν στο σημείο να διεκδικεί το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Οι αστήρικτες θεωρίες συνωμοσίας στις οποίες καταφεύγει, η παραποίηση των πραγματικών δεδομένων και οι συνεχείς παλινωδίες του θα τον είχαν ρίξει νοκ άουτ.
Μεγάλο κομμάτι της αμερικανικής κοινωνίας δεν ενδιαφέρεται, πάντως, για το αν λέει ψέματα ή όχι. Γράφει στα παλιά του τα παπούτσια τους New York Times, τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα και καταβροχθίζει ό,τι αφιλτράριστο και εντυπωσιακό διαβάζει στο Διαδίκτυο.
Η οικονομία, για παράδειγμα, έχει ανακάμψει στις ΗΠΑ κατά εντυπωσιακό τρόπο μετά την κρίση του 2008. Κανείς όμως από τους ψηφοφόρους του Τραμπ δεν το πιστεύει.
Οι «θυμωμένοι λευκοί ψηφοφόροι» έχουν βρει φωνή προκειμένου να εκφράσουν την οργή τους μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ζουν σε έναν δικό τους «κόσμο» και είναι εξαιρετικά δύσκολο να επικοινωνήσει κανείς μαζί τους εφόσον δεν χρησιμοποιεί θεωρίες συνωμοσίας ή ωμό λαϊκιστικό λόγο.
Ο Τραμπ μάλλον δεν θα εκλεγεί. Η δημογραφική σύνθεση της Αμερικής έχει αλλάξει και αυτό ευνοεί τη Χίλαρι Κλίντον. Ακόμη και αν ο Τραμπ κέρδιζε την πλειοψηφία των λευκών ψηφοφόρων, δεν θα μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές του Νοεμβρίου.
Ομως, το «φαινόμενο Τραμπ» είναι εδώ. Ο ιστορικός του μέλλοντος θα εξηγήσει το φαινόμενο της ανόδου αντισυστημικών πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα, στη Μεγάλη Βρετανία, στη Γαλλία και αλλού, και μέσα από το Διαδίκτυο, σαν ένα γεγονός που έσπασε τη γραμμική εξέλιξη της Ιστορίας.
Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η κρίση και το μνημόνιο συνέπεσαν με την άνθηση του Διαδικτύου και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του δημόσιου διαλόγου. Επιπλέον, είμαστε ένας λαός που λατρεύει τις θεωρίες συνωμοσίας και θέλει πάντοτε να νομίζει ότι ξέρει κάτι που του κρύβουν «κάποιοι»..., οπότε «ήλθε κι έδεσε».
Η ιστορία δεν προσφέρεται, προφανώς, για μονοδιάστατες ερμηνείες. Ναι, το παγκόσμιο αντισυστημικό τσουνάμι έχει δυναμώσει λόγω των μεγάλων ανισοτήτων και της αίσθησης της μεσαίας τάξης της Δύσης ότι δεν έχει πια ούτε τη σιγουριά της ασφάλειας ούτε μία προοπτική βελτίωσης του τρόπου ζωής της.
Εχουμε μπει σε μία νέα περίοδο της πολιτικής. Αν ο Ντόναλντ Τραμπ εκλεγεί, οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες. Αλλά ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί, θα περάσουμε μια φάση όπου «Τραμπ» θα εμφανίζονται με συχνότητα και βιαιότητα σε πολλές δυτικές Δημοκρατίες.