Τα πρόσωπα της χρονιάς

ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ
 Τα δύο πρόσωπα που ξεχώρισαν τη χρονιά που τελειώνει είναι χωρίς αμφιβολία ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο ένας έφερε τα πάνω κάτω στην αμερικανική αλλά και στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ο άλλος ξανάβαλε τη Ρωσία στον χάρτη ως μεγάλη δύναμη χρησιμοποιώντας ανορθόδοξες μεθόδους. Το πώς θα κυλήσει το 2017 θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δική τους συμβίωση. Και αυτό δεν θα είναι απλή υπόθεση.
Ο Ρώσος ηγέτης κέρδισε πολλά το 2016. Επέβαλε οριστικά τη λύση που ήθελε στην Κριμαία και κατέστησε τη χώρα του βασικό πρωταγωνιστή στη Μέση Ανατολή. Μπόρεσε, όπως όλα δείχνουν, να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ. Εχει διχάσει την Ευρώπη και δημιουργεί άτυπες σφαίρες επιρροής. Το εντυπωσιακό είναι ότι η Ρωσία παραμένει μια χώρα με ΑΕΠ μικρότερο από αυτό της Ισπανίας. Από πλευράς εξοπλισμών είναι, επίσης, πολύ πίσω σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Εξουδετέρωσε όμως αυτή την ασυμμετρία με λίγα μέσα, τα οποία χρησιμοποίησε με αποτελεσματικό τρόπο. Ανίχνευσε τις αδυναμίες της Δύσης και τις εκμεταλλεύθηκε στο έπακρον. Κατάφερε όμως και κάτι άλλο. Εγινε το επίκεντρο ενός νέου άξονα, που έχει προσελκύσει χώρες από το Ιράν έως την Τουρκία.
Ο Τραμπ, από την άλλη, καβάλησε το αντισυστημικό τσουνάμι, ασχέτως αν ο ίδιος αποδείχθηκε με τους διορισμούς του ότι είναι ο απόλυτος insider του αμερικανικού κατεστημένου. Τάχθηκε απέναντι στα συστημικά μίντια, αξιοποίησε τον νέο άγριο κόσμο των social media, της επικοινωνίας της παράνοιας και των θεωριών συνωμοσίας, και κέρδισε. Βέβαια, για να έχουμε μια πραγματική εικόνα, πρέπει να πούμε ότι δεν σάρωσε, η εκλογή του κρίθηκε από μερικές χιλιάδες ψήφους και το ιδιόμορφο εκλογικό σύστημα. Κέρδισε όμως και σε λίγες ημέρες θα είναι το «αφεντικό» μιας υπερδύναμης.
Μία από τις πρώτες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει είναι ο Πούτιν. Θα έχει απέναντί του ένα τείχος δυσπιστίας, γιατί πλέον είναι διάχυτη η αντίληψη ότι ο Ρώσος ηγέτης ήθελε την εκλογή του και βοήθησε καταλυτικά να γίνει πράξη. Κάτι που ενισχύθηκε περισσότερο μετά τις κυρώσεις της Πέμπτης. Ηγετικά στελέχη του Κογκρέσου, πολλά μέσα ενημέρωσης και το μεγαλύτερο τμήμα του συστήματος ασφαλείας και εξωτερικής πολιτικής θα επιμείνουν στη διαλεύκανση της όποιας ρωσικής ανάμειξης. Ο Τραμπ είναι πολύ πιθανό να αγνοήσει αυτό το σκηνικό και να επιχειρήσει μια νέα συνεννόηση με τον Πούτιν, στην κατεύθυνση που έχει από καιρό υποδείξει ο Χένρι Κίσινγκερ. Ηδη γίνεται μεγάλη συζήτηση για μια νέα συνεννόηση, ένα reset των αμερικανορωσικών σχέσεων. Ο Πούτιν δεν είναι, όμως, εύκολος παίκτης. Κανείς δεν μπορεί να τον «διαβάσει» εύκολα και να προβλέψει ποιος είναι ο τελικός του στόχος. Σε αυτές τις σχέσεις μπερδεύονται πάντοτε και τα προεδρικά «Εγώ», που σε αυτή την περίπτωση δεν είναι αμελητέα. Ο Τραμπ θα νιώθει την πίεση ενός κατεστημένου που θα τον καλεί να αποδείξει ότι δεν ξεπουλιέται στον Ρώσο ηγέτη. Εκείνος, με τη σειρά του, ξέρει τώρα ότι μπορεί να επιβάλει de facto λύσεις χωρίς επιπτώσεις. Κανείς δεν ξέρει αν θα θελήσει να δοκιμάσει τον επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, και πώς.
Ο Τραμπ εξελέγη με μια εσωστρεφή ατζέντα στρατηγικής αναδίπλωσης των ΗΠΑ. Ο Πούτιν έχει την ακριβώς αντίθετη ατζέντα για τη χώρα του. Σήμερα μοιάζει προφανές ότι οι δύο κερδισμένοι του 2016 θα συμβιώσουν, ο ένας κάνοντας ένα βήμα πίσω, ο άλλος κατακτώντας λίγο ακόμη στρατηγικό χώρο. Μόνο που στη διεθνή σκακιέρα οι παρτίδες σπανίως εξελίσσονται γραμμικά και με βάση τη λογική. Αυτό, άλλωστε, δεν μας δίδαξε το 2016; 

01.01.2017
kathimerini.gr